Trong bối cảnh chuyển đổi số mạnh mẽ, nhu cầu tìm kiếm công việc trực tuyến ngày càng gia tăng, đặc biệt sau thời kỳ đại dịch Covid-19 khi làm việc từ xa trở thành xu hướng phổ biến. Tuy nhiên, song hành với xu hướng này, tình trạng lừa đảo việc làm trực tuyến cũng diễn biến phức tạp với nhiều phương thức tinh vi, gây thiệt hại nghiêm trọng cho người dân.
Theo thống kê của cơ quan chức năng, mỗi năm có hàng nghìn người trở thành nạn nhân của các vụ lừa đảo tuyển dụng, với tổng số tiền thiệt hại lên đến hàng trăm tỷ đồng. Bài viết này sẽ giúp quý độc giả nhận biết những dấu hiệu của lừa đảo việc làm trực tuyến và trang bị kiến thức cần thiết để phòng tránh trở thành nạn nhân của lừa đảo cộng tác viên trực tuyến.
Tổng quan về tình trạng lừa đảo việc làm trực tuyến hiện nay
Lừa đảo việc làm trực tuyến không phải là hiện tượng mới và đã được cơ quan chức năng nhiều lần cảnh báo. Tuy nhiên, trong thời gian gần đây, đặc biệt là dịp cận Tết Nguyên đán 2025, nhiều người dân vẫn rơi vào bẫy lừa đảo tinh vi của các nhóm đối tượng. Theo Cục An toàn thông tin (Bộ Thông tin và Truyền thông), số lượng người bị lừa đảo qua hình thức tuyển cộng tác viên trực tuyến đang có chiều hướng gia tăng, đặc biệt đối với những người đang có nhu cầu tìm việc làm thêm để tăng thu nhập.
Thủ đoạn chung của các đối tượng lừa đảo là thiết lập các trang mạng xã hội trên nền tảng Facebook, Zalo, Telegram… với nội dung cung cấp dịch vụ hỗ trợ xây dựng gian hàng hoặc tuyển cộng tác viên làm việc trực tuyến trên các sàn thương mại điện tử. Khi có người quan tâm, chúng sẽ sử dụng các tài khoản ảo kết bạn, làm quen, rủ rê nạn nhân tham gia các nhiệm vụ với lời hứa hẹn hoa hồng hấp dẫn.
Các hình thức lừa đảo cộng tác viên trực tuyến phổ biến
Lừa đảo tuyển cộng tác viên sàn thương mại điện tử
Đây là hình thức phổ biến nhất hiện nay, khi các đối tượng sử dụng mạng xã hội để chạy quảng cáo với nội dung như “Tuyển cộng tác viên mua bán hàng trên các sàn thương mại điện tử Shopee, Lazada, Tiki…”. Chúng tự xưng là nhân viên hướng dẫn của các sàn và hứa hẹn mỗi nhiệm vụ hoàn thành sẽ nhận được tiền hoa hồng từ 12% đến 15%.
Tương tự, nhiều đối tượng còn lập các trang mạng xã hội giả mạo các nhãn hàng, trang thương mại điện tử như Tiki.vn, Lazada, Shopee, Amazon… để tiếp cận người có nhu cầu làm cộng tác viên.
Lừa đảo cộng tác viên tương tác
Các đối tượng dụ dỗ nạn nhân thực hiện các nhiệm vụ đơn giản như thích, chia sẻ, đánh giá ảo, xem phim, nghe nhạc… và hứa hẹn sẽ trả công cao. Những người lao động được hứa hẹn mức thu nhập hấp dẫn từ 100.000 – 300.000 đồng/ngày chỉ với những công việc nhẹ nhàng.
Thậm chí, nhiều đối tượng còn đưa ra mức thu nhập cao ngất ngưỡng như “kiếm 10-20 triệu đồng/tuần không hề khó” để thu hút người lao động.
Lừa đảo qua mạo danh doanh nghiệp lớn
Một hình thức lừa đảo tinh vi khác là mạo danh các doanh nghiệp lớn, uy tín để đăng tuyển. Các đối tượng tạo lập các trang web (có tên miền gần giống), trang mạng xã hội giả mạo các tập đoàn, doanh nghiệp trong và ngoài nước, sử dụng logo, hình ảnh, mã số thuế, địa chỉ… để dẫn dụ nạn nhân.
Cụ thể, gần đây Unilever Việt Nam đã phải đưa ra cảnh báo khi phát hiện một số cá nhân mạo danh phòng nhân sự của công ty để tuyển dụng, lừa đảo tiền của người lao động.
Dấu hiệu nhận biết lừa đảo tuyển dụng cộng tác viên
1. Thông tin tuyển dụng không rõ ràng
Đối với các tin tuyển dụng mang tính lừa đảo, thông thường thông tin “người tuyển dụng” sẽ không rõ ràng, không đồng nhất. Nhiều đối tượng lừa đảo chọn cách mạo danh đại diện cho các sàn thương mại điện tử hoặc nhãn hiệu nổi tiếng với logo, số điện thoại, địa chỉ được sao chép gần như y hệt.
2. Quảng cáo “việc nhẹ lương cao”
Các bài đăng tin tuyển dụng lừa đảo thường đặt dưới các tiêu đề như: “tuyển cộng tác viên cho Shopee, Tiki, Lazada, Sendo”; “Làm việc tại nhà với mức lương lên đến 500-700 nghìn đồng/ngày”. Bài đăng thường có hình thức sơ sài, không chuẩn theo mẫu văn phòng, từ ngữ sử dụng không trang trọng, sai chính tả và độ dài tin tuyển dụng thường rất ngắn.
3. Mức lương, hoa hồng bất thường
Các bài đăng tuyển dụng lừa đảo thường mô tả công việc rất tốt, nhẹ nhàng, có thể làm việc tại nhà với mức lương hoặc hoa hồng cao bất thường. Mức lương có thể dao động từ vài chục triệu đến vài trăm triệu đồng trong một tháng, vượt xa mức lương thực tế của thị trường.
4. Yêu cầu đặt cọc, nộp phí trước
Đây là dấu hiệu quan trọng nhất để nhận biết lừa đảo. Các đối tượng lừa đảo thường yêu cầu người lao động phải đặt cọc, nộp phí trước khi được nhận việc hoặc phải chuyển tiền với các lý do như nâng cấp tài khoản, đóng thuế, phí xác minh.
Theo Luật sư Phan Kế Hiển (Đoàn Luật sư TP. Hà Nội), việc yêu cầu đặt cọc để lấy hàng là một trong những chiêu thức quen thuộc của những kẻ lừa đảo.
5. Sử dụng các tài khoản mạng xã hội đáng ngờ
Nhà tuyển dụng lừa đảo thường sử dụng tài khoản cá nhân để đăng tin tuyển dụng trên các hội nhóm việc làm. Đặc điểm chung của các tài khoản này là thường đăng tải các video hoặc hình ảnh thể hiện sự giàu có như khoe tiền, đăng ký tại khách sạn, nhà hàng sang trọng hay mua sắm những món đồ hiệu đắt tiền.
6. Yêu cầu thông tin cá nhân nhạy cảm
Các đối tượng lừa đảo thường yêu cầu cung cấp thông tin cá nhân như căn cước công dân, thông tin tài khoản ngân hàng, mật khẩu, thẻ thanh toán hoặc mã OTP. Mục đích của chúng không chỉ là lừa tiền mà còn thu thập trái phép dữ liệu cá nhân để thực hiện các hành vi lừa đảo tiếp theo.
7. Áp lực quyết định nhanh
Các đối tượng thường tạo áp lực để người lao động quyết định nhanh, không có thời gian suy nghĩ, tìm hiểu kỹ. Chúng sử dụng các cụm từ như “cơ hội có hạn”, “chỉ còn vài suất cuối cùng” để thúc đẩy nạn nhân hành động ngay.
Thủ đoạn lừa đảo tinh vi của các đối tượng
Cho nhận tiền thật ở những nhiệm vụ đầu tiên
Để tạo lòng tin, các đối tượng thường cho người dùng thực hiện và nhận hoa hồng thật cho các đơn hàng nhỏ đầu tiên. Thông thường, với 3-7 đơn hàng đầu tiên, đối tượng để nạn nhân dễ dàng nhận được tiền hoa hồng, mỗi đơn hàng 10%-15%.
Sau khi tạo được lòng tin, chúng sẽ dẫn dụ nạn nhân ứng tiền cho đơn hàng lớn hơn với lời hứa hẹn lợi nhuận cao hơn.
Tạo diễn đàn giả với “cò mồi”
Các đối tượng tạo ra các hội nhóm, diễn đàn có nhiều thành viên ảo làm “cò mồi”. Những người này sẽ chia sẻ về việc đã thu được lợi nhuận lớn từ công việc, thậm chí đăng hình ảnh sao kê tài khoản ngân hàng để tạo niềm tin cho nạn nhân.
Yêu cầu cài đặt ứng dụng độc hại
Một số đối tượng yêu cầu nạn nhân cài đặt các ứng dụng có chứa mã độc, cho phép chúng chiếm quyền điều khiển thiết bị và đánh cắp thông tin, tài sản. Chúng có thể chào mời nạn nhân thực hiện “việc nhẹ, lương cao” chỉ bằng cách mở đường dẫn họ gửi, đánh dấu 5 sao vào dịch vụ và chụp lại màn hình.
Đối tượng thường bị nhắm đến
Theo thông tin từ các nghiên cứu, các đối tượng lừa đảo thường nhắm đến những nhóm người sau:
- Phụ nữ đang nuôi con nhỏ: Đây là nhóm đối tượng chính, những người đang ở nhà không có việc làm, mong muốn có thu nhập thêm mà vẫn có thể chăm sóc con cái.
- Sinh viên có nhu cầu làm thêm: Nhóm này thường cần tiền để trang trải học phí và sinh hoạt, nên dễ bị thu hút bởi những lời hứa hẹn việc nhẹ lương cao.
- Người lao động có thu nhập trung bình, thấp: Những người đang có nhu cầu tìm kiếm việc làm thêm để tăng thu nhập, đặc biệt vào dịp cuối năm.
Những trường hợp lừa đảo điển hình
Trường hợp 1: Mất 5 tỷ đồng khi làm cộng tác viên chốt đơn
Vào đầu tháng 3/2025, chị H. (trú tại Thanh Oai, Hà Nội) quen một người đàn ông ở TP. Hồ Chí Minh. Người này rủ chị H. tham gia đầu tư qua mạng xã hội dưới hình thức chốt đơn hàng để hưởng hoa hồng. Chị H. đồng ý và đã chuyển gần 5 tỷ đồng để làm nhiệm vụ nhưng sau đó không rút được tiền ra. Lúc này chị mới biết mình bị lừa và đến cơ quan Công an trình báo.
Trường hợp 2: Mất 1,7 tỷ đồng khi làm cộng tác viên trực tuyến
Đầu tháng 1/2025, một người đàn ông tại Cẩm Phả (Quảng Ninh) nhận được lời mời làm cộng tác viên trực tuyến tại nhà, với nhiệm vụ tăng tương tác cho một sàn thương mại điện tử. Tin tưởng vào công việc đơn giản và thu nhập hấp dẫn, ông đã liên tục chuyển tiền vào số tài khoản được cung cấp để thực hiện các “nhiệm vụ mua hàng”. Tuy nhiên, sau khi đã chuyển tiền, ông không thể rút được cả tiền gốc lẫn tiền hoa hồng.
Trường hợp 3: Mất hơn 1 tỷ đồng từ việc làm cộng tác viên trực tuyến
Chị H.T.K.T. (35 tuổi, trú tại TP Tân An, tỉnh Long An) đã mất hơn 1 tỷ đồng khi làm cộng tác viên trực tuyến. Chị quen một đối tượng trên Facebook tự xưng là nhân viên công ty Shopee, hướng dẫn chị làm nhiệm vụ trực tuyến bằng cách thích, chia sẻ các sản phẩm. Ban đầu, chị nhận được tiền hoa hồng chuyển về tài khoản ngân hàng, nhưng sau đó khi chuyển khoản lớn hơn để nâng cấp nhiệm vụ, chị không thể rút tiền ra được.
Cách phòng tránh lừa đảo việc làm trực tuyến
1. Tìm việc qua các kênh chính thống
Chỉ tìm việc làm thông qua trung tâm của nhà trường hay các tổ chức chính trị, xã hội; những đối tượng tuyển dụng có địa chỉ, pháp nhân rõ ràng. Nên xác minh thông tin công ty trên các cổng thông tin chính thức của nhà nước.
2. Không chấp nhận đặt cọc, ứng tiền trước
Tuyệt đối không chấp nhận đặt cọc, ứng tiền trước khi nhận việc. Các công ty tuyển dụng chính thống không bao giờ yêu cầu người lao động phải nộp tiền trước khi được nhận việc.
3. Kiểm tra kỹ thông tin nhà tuyển dụng
Khi vào trang web tìm việc, mọi người nên chú ý đến phần mô tả công việc phải được thể hiện rõ ràng, cụ thể mức lương, công việc, địa chỉ công ty, năm thành lập. Nên tìm kiếm thông tin về công ty trên nhiều trang thông tin khác để xác minh.
4. Cảnh giác với mức lương bất thường
Không tin vào các lời mời tuyển dụng “việc nhẹ, lương cao” trên mạng xã hội. Đặc biệt, không nên tin vào những lời mời gọi hấp dẫn, hứa hẹn công việc có thu nhập cao và dễ dàng, mà không yêu cầu kỹ năng hay kinh nghiệm.
5. Bảo vệ thông tin cá nhân
Người lao động không nên cung cấp bản scan hoặc bản chính giấy tờ tùy thân, cung cấp thông tin tài khoản ngân hàng, mật khẩu, thẻ thanh toán hoặc các loại mã OTP gửi về điện thoại.
6. Tham khảo ý kiến người có kinh nghiệm
Trước khi quyết định tham gia bất kỳ công việc nào, nên tham khảo ý kiến của người thân, bạn bè hoặc người có kinh nghiệm trong lĩnh vực tuyển dụng để được tư vấn.
Xử lý khi đã trở thành nạn nhân
1. Trình báo với cơ quan công an
Khi gặp các trường hợp có dấu hiệu lừa đảo, người dân cần liên hệ cơ quan Công an để giải quyết kịp thời vụ việc theo quy định. Việc trình báo sớm sẽ giúp cơ quan chức năng có thể truy tìm đối tượng và thu hồi tài sản.
2. Thu thập bằng chứng
Lưu giữ tất cả các bằng chứng liên quan đến việc giao dịch với đối tượng lừa đảo, bao gồm tin nhắn, email, biên lai chuyển khoản, thông tin tài khoản… để hỗ trợ cơ quan chức năng trong quá trình điều tra.
3. Cảnh báo cho người thân, bạn bè
Chia sẻ kinh nghiệm và cảnh báo cho người thân, bạn bè để họ không trở thành nạn nhân tiếp theo của các đối tượng lừa đảo.
Kết luận
Lừa đảo việc làm trực tuyến, đặc biệt là lừa đảo tuyển dụng cộng tác viên, đang trở thành vấn nạn nghiêm trọng trong xã hội số hiện nay. Với những chiêu trò ngày càng tinh vi, các đối tượng lừa đảo đã và đang gây thiệt hại lớn về tài sản và tinh thần cho người dân.
Để phòng tránh trở thành nạn nhân, mỗi người cần trang bị cho mình kiến thức về các dấu hiệu nhận biết lừa đảo và thực hiện các biện pháp phòng ngừa. Hãy luôn nhớ rằng: “Việc nhẹ lương cao nộp phí trước – Cảnh giác ngay kẻo mất tiền oan“.
Trong trường hợp không may trở thành nạn nhân, việc trình báo kịp thời với cơ quan chức năng là cần thiết để ngăn chặn các đối tượng lừa đảo tiếp tục hoạt động và gây hại cho người khác.
Hy vọng rằng, với những thông tin được chia sẻ trong bài viết này, quý độc giả sẽ có thêm kiến thức và kỹ năng để nhận biết và phòng tránh các hình thức lừa đảo việc làm trực tuyến, góp phần xây dựng một môi trường làm việc trực tuyến an toàn và lành mạnh.
