Thị trường lao động năm 2025 đang chứng kiến sự gia tăng đáng báo động của các vụ lừa đảo việc làm với thủ đoạn ngày càng tinh vi. Theo thống kê từ Cục An toàn thông tin, số vụ lừa đảo việc làm trong 6 tháng đầu năm 2025 đã tăng 38% so với cùng kỳ năm trước, gây thiệt hại tiền bạc, thời gian và cơ hội nghề nghiệp cho hàng chục nghìn người tìm việc. Bài viết này cung cấp thông tin toàn diện về các hình thức lừa đảo việc làm phổ biến năm 2025, cách nhận diện công ty ma, tuyển dụng giả và các biện pháp phòng tránh hiệu quả, giúp bạn bảo vệ quyền lợi và xây dựng sự nghiệp vững chắc trong môi trường tuyển dụng đầy thách thức hiện nay.
Tình hình lừa đảo việc làm hiện nay
Lừa đảo việc làm không chỉ tồn tại trên môi trường trực tuyến mà còn diễn ra rất phổ biến thông qua hình thức tuyển dụng trực tiếp. Theo báo cáo từ Hiệp hội An ninh mạng Việt Nam, các đối tượng lừa đảo đã thành lập những “công ty ma” hoặc thậm chí thuê văn phòng làm việc bài bản, tổ chức tuyển dụng quy mô với đầy đủ quy trình chuyên nghiệp để tạo lòng tin với người tìm việc.
Đối tượng chính của các vụ lừa đảo việc làm thường là sinh viên mới ra trường, người lao động có trình độ trung bình, người ở vùng nông thôn chuyển lên thành phố tìm việc hoặc những người đang trong tình trạng thất nghiệp cấp bách. Theo khảo sát của Trung tâm Hỗ trợ việc làm Thanh niên, có đến 65% nạn nhân của lừa đảo việc làm là người dưới 30 tuổi, trong đó 35% là sinh viên mới tốt nghiệp.
Đáng chú ý, các đối tượng lừa đảo đã tận dụng triệt để xu hướng thị trường lao động và mong muốn của người tìm việc để thiết kế các chiêu trò phù hợp. Chẳng hạn, khi thị trường việc làm xuất khẩu lao động đang nóng, sẽ xuất hiện nhiều công ty giả mạo tuyển dụng lao động đi nước ngoài; khi ngành công nghệ thông tin phát triển, các đối tượng lại mạo danh các công ty công nghệ lớn để lừa đảo.
Các hình thức lừa đảo việc làm phổ biến năm 2025
Lừa đảo thu phí đào tạo trước khi nhận việc
Đây là hình thức phổ biến nhất hiện nay. Các đối tượng lừa đảo mở các “công ty” với văn phòng hoành tráng, tuyển dụng nhân viên với mức lương hấp dẫn nhưng yêu cầu ứng viên phải tham gia khóa đào tạo trước khi chính thức đi làm. Khóa đào tạo này có chi phí từ vài triệu đến hàng chục triệu đồng, được hứa hẹn sẽ hoàn trả sau khi làm việc.
Theo thống kê của Cục An toàn thông tin, năm 2025 đã phát hiện hơn 200 công ty giả mạo hoạt động theo mô hình này, gây thiệt hại ước tính hơn 100 tỷ đồng. Đặc điểm nổi bật của hình thức lừa đảo này là các đối tượng thường tập trung vào các ngành nghề đang “hot” như marketing, bán hàng, bất động sản hoặc công nghệ thông tin.
Lừa đảo yêu cầu đặt cọc việc làm
Các đối tượng lừa đảo thông báo tuyển dụng với mức lương cao, chế độ đãi ngộ hấp dẫn, nhưng yêu cầu ứng viên đặt cọc một khoản tiền với lý do “đảm bảo ứng viên làm việc nghiêm túc” hoặc “tạm ứng cho các chi phí đào tạo, trang thiết bị”.
Năm 2025, xu hướng mới là các đối tượng lừa đảo yêu cầu đặt cọc để “giữ vị trí” tại các công ty lớn, danh tiếng, với mức cọc từ 10-30 triệu đồng. Họ thường tạo áp lực rằng “chỉ còn vài suất cuối” để thúc giục ứng viên quyết định nhanh chóng mà không có thời gian tìm hiểu kỹ.
Lừa đảo tuyển dụng xuất khẩu lao động giả
Phản ánh nhu cầu xuất khẩu lao động tăng cao, các đối tượng lừa đảo mạo danh các công ty xuất khẩu lao động uy tín, hứa hẹn đưa người lao động sang các thị trường “hot” như Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan với mức lương cao gấp 3-5 lần trong nước.
Những công ty này thường yêu cầu người lao động nộp các khoản phí “đào tạo ngoại ngữ”, “phí thủ tục visa”, “phí dịch vụ” với tổng số tiền lên đến hàng trăm triệu đồng. Sau khi nhận tiền, họ liên tục viện cớ “vướng thủ tục”, “dời lịch bay” và cuối cùng biến mất hoàn toàn.
Lừa đảo công ty đa cấp trá hình
Các công ty đa cấp trá hình ngày càng hoạt động tinh vi với vỏ bọc là các công ty tuyển dụng nhân viên kinh doanh, tư vấn bảo hiểm, tư vấn tài chính hoặc marketing. Họ thường tổ chức các buổi phỏng vấn tập trung với nhiều người, sau đó thông báo “trúng tuyển” cho tất cả ứng viên.
Đặc điểm của hình thức này là quá trình “đào tạo” ban đầu sẽ miễn phí hoặc chi phí rất thấp, nhưng sau đó ứng viên sẽ được gợi ý mua các “bộ công cụ làm việc”, “khóa học nâng cao” hoặc thậm chí phải mua sản phẩm của công ty để “làm mẫu cho khách hàng”. Khi ứng viên đã đầu tư một khoản lớn, họ sẽ được khuyến khích rủ thêm người khác tham gia.
Lừa đảo môi giới việc làm “cò” mồi
Đối tượng lừa đảo tự xưng là “cò” môi giới việc làm, tiếp cận người tìm việc tại các trung tâm giới thiệu việc làm hoặc các khu công nghiệp. Họ hứa hẹn giới thiệu việc làm tốt, lương cao tại các công ty lớn với điều kiện phải đóng “phí môi giới” từ 1-5 triệu đồng.
Sau khi nhận tiền, họ thường cung cấp địa chỉ giả hoặc địa chỉ của các công ty không có nhu cầu tuyển dụng, khiến người tìm việc mất công, mất thời gian và tiền bạc.
Dấu hiệu nhận biết công ty ma và tuyển dụng giả
Yêu cầu tài chính không hợp lý
Dấu hiệu rõ ràng nhất của lừa đảo việc làm là yêu cầu tài chính từ ứng viên. Theo quy định của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, các công ty tuyển dụng hợp pháp không được thu bất kỳ khoản phí nào từ người lao động (trừ một số trường hợp đặc biệt như xuất khẩu lao động theo quy định cụ thể).
Các yêu cầu tài chính đáng ngờ bao gồm:
- Phí đào tạo trước khi nhận việc
- Tiền đặt cọc “giữ vị trí”
- Phí mua tài liệu, công cụ làm việc
- Phí hành chính, phí hồ sơ
- Phí đồng phục, thẻ nhân viên
Mức lương và chế độ quá hấp dẫn
Các công ty lừa đảo thường quảng cáo mức lương cao bất thường, không tương xứng với trình độ và kinh nghiệm yêu cầu. Ví dụ, vị trí nhân viên văn phòng mới ra trường được hứa hẹn mức lương 15-20 triệu đồng/tháng, gấp 2-3 lần mức thị trường.
Các chuyên gia tuyển dụng khuyến cáo, người tìm việc nên tham khảo báo cáo lương của các công ty khảo sát uy tín như Navigos, VietnamWorks để biết mức lương trung bình của từng vị trí, ngành nghề. Nếu mức lương được quảng cáo cao hơn 30-50% so với mức trung bình thị trường mà không có lý do hợp lý, đó là dấu hiệu đáng ngờ.
Quy trình tuyển dụng bất thường
Công ty lừa đảo thường có quy trình tuyển dụng không chuyên nghiệp hoặc bất thường:
- Phỏng vấn quá dễ dàng, không kiểm tra kỹ năng, chuyên môn
- Thông báo trúng tuyển ngay lập tức
- Phỏng vấn tập thể không có câu hỏi chuyên môn
- Không kiểm tra lý lịch, kinh nghiệm làm việc
- Không có hợp đồng lao động chính thức hoặc hợp đồng có điều khoản mờ ám
Theo các chuyên gia nhân sự, quy trình tuyển dụng chuyên nghiệp thường bao gồm ít nhất 2-3 vòng phỏng vấn và thời gian xét duyệt hồ sơ. Việc được nhận ngay sau buổi phỏng vấn đầu tiên (trừ các vị trí đơn giản) là điều đáng nghi ngờ.
Thông tin công ty không rõ ràng
Các “công ty ma” thường không có thông tin minh bạch về:
- Địa chỉ văn phòng chính thức (chỉ sử dụng văn phòng chia sẻ hoặc thuê tạm thời)
- Mã số thuế, đăng ký kinh doanh
- Lịch sử hoạt động
- Đội ngũ lãnh đạo, nhân sự cấp cao
- Website chính thức, trang mạng xã hội được xác minh
Một chiêu trò tinh vi năm 2025 là các đối tượng lừa đảo tạo ra các website, trang mạng xã hội giả mạo của các công ty lớn, uy tín với tên miền, giao diện gần giống với trang chính thức nhưng thay đổi một vài chi tiết nhỏ.
Ví dụ thực tế về các vụ lừa đảo việc làm
Vụ lừa đảo “Công ty Cổ phần Công nghệ Toàn Cầu” tại Hà Nội
Tháng 3/2025, cơ quan công an đã triệt phá “Công ty Cổ phần Công nghệ Toàn Cầu” tại Hà Nội sau khi nhận được đơn tố cáo của hơn 200 nạn nhân. Công ty này tuyển dụng nhân viên kinh doanh, marketing với mức lương cơ bản 12-15 triệu đồng cùng hoa hồng hấp dẫn, nhưng yêu cầu ứng viên phải tham gia khóa đào tạo kỹ năng bán hàng với chi phí 8,5 triệu đồng.
Anh Nguyễn Văn T. (25 tuổi, sinh viên mới ra trường) là một trong những nạn nhân: “Tôi được phỏng vấn tại một văn phòng sang trọng ở tòa nhà cao cấp. Họ có đầy đủ bảng hiệu, giấy phép kinh doanh treo tường và đội ngũ nhân viên ăn mặc chỉn chu. Tôi đã không nghi ngờ gì khi đóng tiền học, nhưng sau khóa học 5 ngày, khi đến văn phòng làm việc thì phát hiện công ty đã biến mất.”
Điều tra cho thấy “Công ty Cổ phần Công nghệ Toàn Cầu” chỉ thuê văn phòng trong vòng 1 tháng, giấy phép kinh doanh được làm giả tinh vi và “nhân viên” thực chất là diễn viên được thuê. Tổng số tiền mà công ty này chiếm đoạt lên đến hơn 1,7 tỷ đồng.
Vụ lừa đảo xuất khẩu lao động Nhật Bản tại TP.HCM
Tháng 5/2025, Công an TP.HCM đã bắt giữ nhóm đối tượng giả danh “Công ty TNHH Nhân lực Việt Nhật” chuyên lừa đảo người lao động muốn đi xuất khẩu lao động tại Nhật Bản. Công ty này quảng cáo các vị trí việc làm tại Nhật với mức lương 40-50 triệu đồng/tháng, chỉ yêu cầu trình độ tiếng Nhật cơ bản.
Chị Trần Thị M. (29 tuổi, công nhân may) kể: “Tôi nộp tổng cộng 85 triệu đồng cho các chi phí đào tạo tiếng Nhật, thủ tục visa và vé máy bay. Công ty hứa sau 2 tháng học tiếng sẽ xuất cảnh, nhưng sau 4 tháng vẫn không có lịch bay cụ thể. Khi tôi yêu cầu hoàn tiền, họ liên tục hẹn và sau đó đóng cửa văn phòng.”
Điều tra cho thấy “Công ty TNHH Nhân lực Việt Nhật” không có giấy phép hoạt động xuất khẩu lao động, chỉ có giấy phép đào tạo ngoại ngữ. Nhóm đối tượng đã lừa đảo hơn 50 lao động với tổng số tiền gần 4 tỷ đồng.
Vụ lừa đảo “cò mồi” tại các khu công nghiệp Bình Dương
Đầu năm 2025, Công an tỉnh Bình Dương đã bắt giữ một nhóm 5 đối tượng chuyên giả danh “cò” môi giới việc làm tại các khu công nghiệp. Nhóm này tiếp cận người lao động tại các bến xe, nhà trọ công nhân, hứa hẹn giới thiệu việc lương cao tại các công ty Samsung, Foxconn với mức phí môi giới 3-5 triệu đồng.
Anh Lê Văn H. (32 tuổi, lao động từ Thanh Hóa vào) chia sẻ: “Tôi được một người tự xưng là nhân viên tuyển dụng của Samsung tiếp cận, nói có thể giúp tôi vào làm với lương 9 triệu đồng/tháng mà không cần bằng cấp cao. Tôi đã đóng 3,5 triệu tiền ‘phí dịch vụ’ và được cung cấp một địa chỉ để đến phỏng vấn. Khi đến nơi mới biết Samsung không có chi nhánh ở địa chỉ đó, và số điện thoại của ‘cò’ đã không liên lạc được.”
Nhóm đối tượng này đã lừa đảo hơn 100 lao động từ các tỉnh phía Bắc và miền Trung vào các khu công nghiệp Bình Dương tìm việc, với tổng số tiền chiếm đoạt khoảng 350 triệu đồng.
Cách kiểm tra độ tin cậy của nhà tuyển dụng
Xác minh thông tin đăng ký kinh doanh
Bước đầu tiên và quan trọng nhất là xác minh tính pháp lý của công ty tuyển dụng:
- Kiểm tra mã số thuế và đăng ký kinh doanh: Truy cập Cổng thông tin quốc gia về đăng ký doanh nghiệp (https://dichvuthongtin.dkkd.gov.vn) để tra cứu thông tin công ty.
- Xác minh ngành nghề kinh doanh: Kiểm tra xem công ty có được phép hoạt động trong lĩnh vực đang tuyển dụng không.
- Kiểm tra thời gian thành lập: Các công ty mới thành lập (dưới 1 năm) cần được xem xét kỹ hơn.
- Xác minh địa chỉ đăng ký: So sánh địa chỉ đăng ký kinh doanh với địa chỉ văn phòng làm việc thực tế.
Tìm hiểu về uy tín và lịch sử hoạt động
Một công ty uy tín thường có lịch sử hoạt động minh bạch và dễ dàng tìm kiếm thông tin:
- Tìm kiếm đánh giá từ cựu nhân viên: Các trang như Glassdoor, JobsGO có đánh giá của nhân viên về môi trường làm việc.
- Kiểm tra tin tức, báo chí: Tìm kiếm thông tin về công ty trên các báo chính thống.
- Xác minh mạng xã hội chính thức: Công ty uy tín thường có trang mạng xã hội được xác minh với nội dung cập nhật thường xuyên.
- Tham khảo ý kiến cộng đồng: Các nhóm ngành nghề, diễn đàn việc làm thường có thông tin về uy tín của nhà tuyển dụng.
Kiểm tra quy trình tuyển dụng chuyên nghiệp
Một quy trình tuyển dụng chuyên nghiệp thường bao gồm:
- Mô tả công việc chi tiết: Bao gồm trách nhiệm, yêu cầu kỹ năng, trình độ và mức lương tương đối rõ ràng.
- Quy trình phỏng vấn bài bản: Thường có 2-3 vòng phỏng vấn với các câu hỏi liên quan đến chuyên môn.
- Kiểm tra năng lực, kinh nghiệm: Có bài test hoặc câu hỏi đánh giá năng lực thực tế.
- Thời gian xét duyệt hợp lý: Quá trình từ nộp hồ sơ đến nhận việc thường kéo dài ít nhất 1-2 tuần.
- Hợp đồng lao động chuẩn: Tuân thủ Bộ luật Lao động với các điều khoản rõ ràng về quyền lợi, nghĩa vụ.
Hướng dẫn phòng tránh bẫy tuyển dụng
Danh sách kiểm tra trước khi ứng tuyển
✓ Nghiên cứu kỹ về công ty: Tìm hiểu lịch sử, quy mô, sản phẩm/dịch vụ của công ty trước khi ứng tuyển.
✓ Xác minh thông tin liên hệ: Kiểm tra số điện thoại, email, địa chỉ văn phòng chính thức của công ty.
✓ Tìm kiếm đánh giá: Đọc đánh giá của cựu nhân viên và người tìm việc khác.
✓ Kiểm tra thông tin pháp lý: Tra cứu mã số thuế, giấy phép kinh doanh.
✓ So sánh mức lương: Tham khảo các báo cáo lương để biết mức lương thị trường của vị trí tương tự.
Các biện pháp phòng tránh khi phỏng vấn
- Không bao giờ đóng phí trước: Từ chối mọi yêu cầu về chi phí đào tạo, đặt cọc hoặc mua tài liệu trước khi có hợp đồng chính thức.
- Yêu cầu hợp đồng bằng văn bản: Trước khi đồng ý bất kỳ điều kiện nào, hãy yêu cầu hợp đồng lao động chính thức với các điều khoản rõ ràng.
- Đặt câu hỏi chi tiết: Hỏi về mô tả công việc cụ thể, điều kiện làm việc, mức lương và phúc lợi.
- Tham khảo ý kiến người có kinh nghiệm: Chia sẻ thông tin về cơ hội việc làm với người thân, bạn bè có kinh nghiệm để được tư vấn.
- Giữ bản sao giấy tờ: Luôn giữ bản sao của mọi giấy tờ, tài liệu đã nộp và nhận từ nhà tuyển dụng.
Các kênh tìm việc đáng tin cậy
Để giảm thiểu rủi ro gặp phải lừa đảo, người tìm việc nên ưu tiên các kênh tìm việc uy tín:
- Cổng thông tin việc làm chính thức: ViecLamVietNam, CareerBuilder, VietnamWorks, TopCV…
- Trung tâm dịch vụ việc làm của Nhà nước: Có mặt tại tất cả các tỉnh thành, miễn phí cho người tìm việc.
- Chương trình tuyển dụng của trường đại học/cao đẳng: Các trường thường tổ chức ngày hội việc làm với các đối tác uy tín.
- Mạng xã hội chuyên nghiệp: LinkedIn, các nhóm ngành nghề được xác minh trên Facebook.
- Giới thiệu từ người quen tin cậy: Kênh tìm việc an toàn và hiệu quả nhất thường là thông qua mạng lưới quan hệ cá nhân.
Cách xử lý khi phát hiện lừa đảo việc làm
Các bước cần thực hiện ngay
Nếu bạn nghi ngờ hoặc phát hiện mình đã là nạn nhân của lừa đảo việc làm, hãy thực hiện ngay các bước sau:
- Thu thập bằng chứng: Lưu giữ mọi tài liệu, tin nhắn, email, biên lai, hợp đồng liên quan đến việc tuyển dụng.
- Chấm dứt liên hệ: Ngừng mọi giao dịch tài chính và tương tác với đối tượng/công ty nghi ngờ lừa đảo.
- Báo cáo cho ngân hàng: Nếu đã chuyển tiền, hãy liên hệ ngân hàng ngay để yêu cầu ngăn chặn giao dịch (nếu có thể).
- Tư vấn pháp lý: Liên hệ với luật sư hoặc tổ chức bảo vệ người tiêu dùng để được tư vấn.
Cách trình báo với cơ quan chức năng
Để hỗ trợ cơ quan chức năng điều tra và ngăn chặn các đối tượng lừa đảo, bạn nên:
- Báo cáo với công an địa phương: Trình báo tại công an phường/xã nơi xảy ra vụ việc.
- Liên hệ đường dây nóng: Gọi đến số 1900.54.54.14 của Cục An toàn thông tin hoặc 0692.342.626 của Cục Cảnh sát hình sự.
- Báo cáo với Sở Lao động – Thương binh và Xã hội: Đối với các trường hợp công ty tuyển dụng vi phạm quy định pháp luật về lao động.
- Chia sẻ thông tin cảnh báo: Đăng thông tin cảnh báo trên các nhóm, diễn đàn việc làm để giúp người khác tránh bị lừa.
Khi trình báo, cần cung cấp đầy đủ thông tin: tên, địa chỉ công ty; tên, số điện thoại người liên hệ; mô tả chi tiết quá trình bị lừa đảo; bằng chứng như biên lai, tin nhắn, hợp đồng…
Hỗ trợ pháp lý cho nạn nhân
Các nạn nhân của lừa đảo việc làm có thể tìm kiếm hỗ trợ pháp lý từ:
- Trung tâm trợ giúp pháp lý Nhà nước: Cung cấp dịch vụ pháp lý miễn phí cho người có thu nhập thấp.
- Hiệp hội Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam: Tư vấn và hỗ trợ giải quyết khiếu nại.
- Các tổ chức xã hội dân sự: Như Trung tâm Hành động vì Người lao động, Trung tâm Hỗ trợ pháp lý cho lao động di cư.
- Phòng Tư vấn pháp luật của các trường đại học luật: Nhiều trường có chương trình tư vấn miễn phí do sinh viên thực hiện dưới sự hướng dẫn của giảng viên.
Kết luận
Lừa đảo việc làm trực tiếp tiếp tục là mối đe dọa nghiêm trọng đối với người tìm việc trong năm 2025, với thủ đoạn ngày càng tinh vi và chuyên nghiệp. Các “công ty ma” với văn phòng sang trọng, đội ngũ nhân viên chuyên nghiệp và quy trình tuyển dụng bài bản đã tạo ra vỏ bọc hoàn hảo để lừa đảo người tìm việc thông qua các khoản phí đào tạo, đặt cọc hoặc các chi phí “đầu vào” khác.
Để bảo vệ bản thân, người tìm việc cần nâng cao cảnh giác, trang bị kiến thức về thị trường lao động và tuân thủ nguyên tắc “Xác minh nhà tuyển dụng – Sự nghiệp vững bước“. Việc xác minh thông tin pháp lý, lịch sử hoạt động của công ty và từ chối mọi yêu cầu đóng phí trước khi có hợp đồng chính thức là biện pháp phòng tránh hiệu quả nhất.
Đặc biệt, trong bối cảnh kinh tế biến động và thị trường việc làm cạnh tranh, người tìm việc dễ bị cuốn vào những lời hứa hẹn về mức lương cao, chế độ đãi ngộ hấp dẫn. Tuy nhiên, hãy nhớ rằng: các cơ hội việc làm chính đáng không bao giờ yêu cầu bạn phải trả tiền trước để có được công việc. Khi có nghi ngờ, hãy luôn tìm kiếm ý kiến từ người có kinh nghiệm hoặc chuyên gia tư vấn nghề nghiệp.
Cuối cùng, việc nâng cao nhận thức cộng đồng về lừa đảo việc làm là trách nhiệm chung của tất cả mọi người. Hãy chia sẻ thông tin cảnh báo, kinh nghiệm cá nhân và báo cáo các trường hợp đáng ngờ cho cơ quan chức năng. Chỉ khi mỗi người đều cảnh giác và hành động, chúng ta mới có thể cùng nhau xây dựng một môi trường tuyển dụng minh bạch, an toàn và chuyên nghiệp.
