Tình trạng lừa đảo giả mạo cán bộ nhà nước đang diễn biến phức tạp với những thủ đoạn ngày càng tinh vi. Các đối tượng lừa đảo không ngừng đổi mới phương thức, từ giả danh công an, kiểm sát viên đến cán bộ thuế, hải quan. Năm 2025 ghi nhận nhiều thủ đoạn mới với việc ứng dụng công nghệ cao, sử dụng giấy tờ giả tinh vi và kịch bản lừa đảo được chuẩn bị kỹ lưỡng. Bài viết này cung cấp thông tin toàn diện về cách nhận diện, phòng tránh các hình thức lừa đảo giả mạo cán bộ, giúp người dân nâng cao cảnh giác và bảo vệ tài sản cá nhân hiệu quả.
Tình hình lừa đảo giả mạo cán bộ nhà nước hiện nay
Theo số liệu từ Cục An toàn thông tin – Bộ Thông tin và Truyền thông, số vụ lừa đảo giả mạo cán bộ nhà nước đã tăng 27% trong 6 tháng đầu năm 2025 so với cùng kỳ năm trước. Đáng chú ý, các đối tượng lừa đảo đã áp dụng công nghệ cao để thực hiện hành vi phạm tội, khiến người dân khó phân biệt thật giả.
Hiện nay, nhiều đối tượng không chỉ giả danh công an, kiểm sát viên mà còn mở rộng sang giả mạo cán bộ thuế, hải quan, thanh tra lao động và nhiều cơ quan chức năng khác. Đặc biệt, các đối tượng này thường nhắm đến người cao tuổi, người ít tiếp cận thông tin và những cá nhân đang trong tình trạng lo lắng về vấn đề pháp lý.
Theo thống kê từ Hiệp hội An ninh mạng Việt Nam, có đến 68% nạn nhân bị lừa đảo là người trên 50 tuổi, trong khi 42% trường hợp liên quan đến thủ đoạn giả mạo cán bộ nhà nước. Đặc biệt, tổng thiệt hại tài chính từ các vụ lừa đảo này ước tính lên đến hàng nghìn tỷ đồng mỗi năm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống người dân.
Các thủ đoạn lừa đảo giả mạo cán bộ phổ biến năm 2025
Giả danh công an điều tra vụ án ma túy hoặc rửa tiền
Đây là hình thức lừa đảo phổ biến nhất hiện nay. Đối tượng lừa đảo sẽ gọi điện, xưng là cán bộ công an đang điều tra một vụ án liên quan đến ma túy hoặc rửa tiền, trong đó có liên quan đến nạn nhân. Chúng yêu cầu nạn nhân chuyển tiền vào tài khoản “an toàn” để phục vụ điều tra, hoặc cung cấp thông tin tài khoản ngân hàng để “xác minh”.
Điểm mới của thủ đoạn này trong năm 2025 là đối tượng lừa đảo sử dụng công nghệ deepfake để tạo các cuộc gọi video, trong đó chúng xuất hiện trong đồng phục công an với phông nền giống trụ sở công an. Một số đối tượng còn sử dụng phần mềm giả mạo số điện thoại, khiến cuộc gọi hiển thị đúng số điện thoại của cơ quan công an thật.
Giả mạo cán bộ thuế thông báo sai sót về kê khai thuế
Các đối tượng giả danh cán bộ thuế, liên hệ với chủ doanh nghiệp hoặc người nộp thuế cá nhân, thông báo có sai sót trong kê khai thuế hoặc đang có chiến dịch kiểm tra thuế. Chúng yêu cầu nạn nhân cung cấp thông tin cá nhân hoặc chuyển một khoản tiền để “xử lý nhanh” vấn đề, tránh bị phạt nặng.
Năm 2025, các đối tượng lừa đảo đã tinh vi hơn khi tạo ra các trang web giả mạo giống hệt cổng thông tin điện tử của cơ quan thuế, thậm chí gửi email có đính kèm tài liệu với logo và định dạng chính thức, khiến người dùng khó nhận biết.
Giả mạo cán bộ kiểm tra hộ khẩu, CCCD
Đối tượng giả danh cán bộ quản lý địa bàn, đến tận nhà người dân với lý do kiểm tra hộ khẩu, căn cước công dân hoặc thông báo về thay đổi chính sách mới. Trong quá trình làm việc, đối tượng sẽ tạo cơ hội để lấy cắp tài sản hoặc thu thập thông tin cá nhân của nạn nhân.
Xu hướng mới là các đối tượng mặc trang phục giống cán bộ nhà nước, mang theo giấy tờ giả được làm rất tinh vi với con dấu, chữ ký và các yếu tố bảo mật giống thật. Chúng còn sử dụng các thiết bị điện tử giả làm máy quét vân tay hoặc máy chụp ảnh CCCD để thu thập dữ liệu sinh trắc học của nạn nhân.
Ví dụ thực tế về các vụ lừa đảo giả mạo cán bộ
Vụ giả danh công an chiếm đoạt 2,1 tỷ đồng tại Hà Nội
Tháng 3/2025, bà N.T.H (65 tuổi) nhận được cuộc gọi từ một người tự xưng là cán bộ công an đang điều tra vụ án rửa tiền. Đối tượng thông báo số tài khoản của bà đang liên quan đến một đường dây tội phạm và yêu cầu bà chuyển tiền vào “tài khoản tạm giữ của Viện Kiểm sát” để chứng minh nguồn gốc hợp pháp. Do lo sợ, bà đã chuyển tổng cộng 2,1 tỷ đồng.
Điều đáng chú ý là đối tượng đã sử dụng công nghệ deepfake để tạo cuộc gọi video với bà H., trong đó chúng xuất hiện trong đồng phục công an, phía sau là bối cảnh giống trụ sở công an. Đối tượng còn cung cấp các “giấy tờ điều tra” có con dấu và chữ ký giả mạo qua email, tạo sự tin tưởng cho nạn nhân.
Vụ giả mạo cán bộ thuế lừa đảo doanh nghiệp tại TP.HCM
Tháng 5/2025, công ty X tại TP.HCM nhận được email từ địa chỉ có tên miền giống hệt cơ quan thuế, thông báo về việc công ty có sai sót trong kê khai thuế và đang đối mặt với khoản phạt lớn. Email đính kèm tài liệu giả mạo với đầy đủ logo, mẫu biểu và định dạng chính thức của cơ quan thuế.
Sau đó, đối tượng gọi điện xưng là cán bộ thuế, đề nghị “giải quyết nhanh” vấn đề bằng cách chuyển 250 triệu đồng vào một tài khoản cá nhân. May mắn, kế toán trưởng của công ty đã nghi ngờ và liên hệ trực tiếp với cơ quan thuế để xác minh, từ đó phát hiện đây là lừa đảo.
Vụ giả mạo cán bộ kiểm tra hộ khẩu tại Đà Nẵng
Tháng 2/2025, hai đối tượng mặc trang phục giống cán bộ chính quyền đến nhà ông T.V.L (72 tuổi) tại Đà Nẵng, thông báo đang thực hiện rà soát hộ khẩu và cập nhật thông tin CCCD gắn chip. Trong lúc ông L. lấy giấy tờ, một đối tượng đã lục lọi và lấy cắp 50 triệu đồng cùng một số trang sức.
Đối tượng mang theo máy tính bảng có giao diện giống phần mềm quản lý dân cư và thiết bị đọc vân tay giả. Chúng yêu cầu ông L. đặt ngón tay vào thiết bị nhưng thực chất là thu thập dữ liệu sinh trắc học để sau này có thể sử dụng vào mục đích xấu.
Cách nhận biết cán bộ giả mạo
Kiểm tra kỹ giấy tờ, thẻ ngành và phương tiện di chuyển
Cán bộ nhà nước khi làm việc luôn mang theo giấy tờ tùy thân, thẻ ngành và giấy giới thiệu/quyết định công tác có đầy đủ thông tin, dấu đỏ của cơ quan chức năng. Người dân có quyền và nên yêu cầu xuất trình đầy đủ các giấy tờ này trước khi làm việc.
Thẻ ngành của cán bộ nhà nước có những đặc điểm nhận dạng riêng như hologram bảo mật, mã QR có thể quét để xác minh, và thường được cài trên túi áo bên trái. Đặc biệt, thẻ công an nhân dân có màu đỏ đặc trưng với hình quốc huy nổi và các yếu tố bảo mật khó làm giả.
Phương tiện di chuyển của cán bộ nhà nước thường là xe công vụ có logo cơ quan hoặc xe mô tô có đặc điểm nhận dạng của ngành. Trong trường hợp công an, xe thường có biển số màu xanh hoặc đỏ. Tuy nhiên, không phải lúc nào cán bộ cũng di chuyển bằng xe công vụ, nên điều này chỉ là một yếu tố tham khảo.
Nhận biết qua phong cách làm việc chuyên nghiệp
Cán bộ nhà nước luôn có phong cách làm việc chuyên nghiệp, thể hiện qua các đặc điểm sau:
- Luôn thông báo trước lịch làm việc, không đột ngột xuất hiện yêu cầu kiểm tra
- Làm việc theo nhóm ít nhất từ 2 người trở lên, hiếm khi một cán bộ đơn lẻ đến nhà dân
- Có văn bản thông báo, quyết định, kế hoạch làm việc rõ ràng
- Không yêu cầu cung cấp mật khẩu, OTP, thông tin thẻ tín dụng hoặc chuyển tiền
- Giao tiếp lịch sự, rõ ràng về mục đích làm việc
Đặc biệt, cán bộ nhà nước không bao giờ yêu cầu người dân chuyển tiền qua tài khoản cá nhân với bất kỳ lý do gì. Mọi khoản phí, lệ phí đều phải nộp theo quy trình chính thức và được cấp biên lai.
Nắm rõ quy trình làm việc của cơ quan nhà nước
Mỗi cơ quan nhà nước đều có quy trình làm việc riêng, người dân cần hiểu cơ bản về các quy trình này để nhận biết dấu hiệu bất thường:
Quy trình làm việc của công an:
- Công an làm việc với người dân luôn có giấy triệu tập, giấy mời chính thức
- Cuộc gọi điện thoại chỉ để thông báo lịch làm việc, không bao giờ thảo luận nội dung vụ việc qua điện thoại
- Mọi biên bản làm việc đều phải có chữ ký của các bên và được lập tại trụ sở công an hoặc UBND phường/xã
Quy trình của cán bộ thuế:
- Thông báo kiểm tra thuế luôn được gửi bằng văn bản chính thức qua đường bưu điện hoặc cổng thông tin điện tử của cơ quan thuế
- Đoàn kiểm tra thuế luôn có quyết định thành lập đoàn với đầy đủ thông tin thành viên
- Mọi kết luận đều được lập thành văn bản có dấu đỏ của cơ quan thuế
Danh sách kiểm tra khi tiếp xúc với cán bộ nhà nước
Trước khi làm việc
✓ Kiểm tra thẻ ngành, giấy giới thiệu và quyết định công tác
✓ Xác minh thông tin bằng cách gọi điện trực tiếp đến cơ quan theo số điện thoại tìm kiếm độc lập (không gọi số do người xưng là cán bộ cung cấp)
✓ Yêu cầu xuất trình văn bản chính thức về nội dung làm việc
✓ Mời đại diện tổ dân phố/khu phố hoặc người thân cùng chứng kiến
Trong quá trình làm việc
✓ Ghi chép lại thông tin người làm việc và nội dung buổi làm việc
✓ Không ký vào bất kỳ tài liệu nào khi chưa đọc kỹ và hiểu rõ nội dung
✓ Kiên quyết từ chối cung cấp thông tin cá nhân nhạy cảm như mật khẩu, mã OTP
✓ Không đưa tiền mặt hoặc chuyển khoản theo yêu cầu của cán bộ
✓ Luôn giữ bình tĩnh, không hành động vội vàng dưới áp lực thời gian
Sau khi làm việc
✓ Yêu cầu được cung cấp biên bản làm việc, kết luận có đầy đủ chữ ký, con dấu
✓ Lưu trữ tất cả tài liệu, biên bản liên quan đến buổi làm việc
✓ Kiểm tra lại thông tin với cơ quan chức năng nếu có bất kỳ nghi ngờ nào
Hướng dẫn xử lý khi nghi ngờ gặp cán bộ giả mạo
Bảo vệ thông tin cá nhân và tài sản
Khi nghi ngờ đối tượng tiếp xúc là cán bộ giả mạo, người dân cần:
- Giữ bình tĩnh, không tỏ ra hoảng sợ hoặc lo lắng quá mức
- Kiên quyết từ chối cung cấp thông tin cá nhân, đặc biệt là thông tin tài khoản ngân hàng
- Không để đối tượng lạ ở một mình trong nhà hoặc tiếp cận tài sản có giá trị
- Không cung cấp bản gốc giấy tờ tùy thân, chỉ cho xem và giữ trong tầm kiểm soát
- Ghi âm, ghi hình (nếu có thể) quá trình làm việc làm bằng chứng
Đặc biệt, khi nhận được cuộc gọi từ người tự xưng là cán bộ nhà nước thông báo về việc liên quan đến pháp luật, người dân cần giữ bình tĩnh và nhớ rằng cơ quan công an không bao giờ thông báo, điều tra qua điện thoại hoặc mạng xã hội.
Liên hệ ngay với cơ quan chức năng
Khi nghi ngờ gặp cán bộ giả mạo, người dân cần ngay lập tức:
- Gọi điện thoại đến số điện thoại chính thức của cơ quan mà đối tượng tự xưng đang công tác để xác minh
- Liên hệ công an phường/xã nơi cư trú để được hỗ trợ
- Quay số đường dây nóng 113 (Công an) hoặc 18001567 (Cục An toàn thông tin) để trình báo
- Thông báo cho người thân, hàng xóm để cùng hỗ trợ xử lý tình huống
Trong trường hợp đã bị lừa chuyển tiền, cần báo ngay cho ngân hàng để tạm khóa giao dịch và công an địa phương để trình báo. Việc trình báo càng sớm, khả năng thu hồi tài sản càng cao.
Chia sẻ thông tin cảnh báo
Người dân cần tích cực chia sẻ thông tin về các trường hợp lừa đảo giả mạo cán bộ nhà nước để cảnh báo cộng đồng:
- Thông báo cho tổ dân phố, khu phố về thủ đoạn lừa đảo đã gặp phải
- Chia sẻ thông tin trên các nhóm cộng đồng, nhóm zalo khu dân cư
- Báo cáo với chính quyền địa phương để có biện pháp cảnh báo rộng rãi
Việc chia sẻ thông tin kịp thời không chỉ giúp người khác tránh bị lừa mà còn hỗ trợ cơ quan chức năng nhanh chóng phát hiện và xử lý các đối tượng lừa đảo.
Kết luận
Lừa đảo giả mạo cán bộ nhà nước là vấn nạn nghiêm trọng, gây thiệt hại lớn về tài chính và tinh thần cho người dân. Với các thủ đoạn ngày càng tinh vi, đặc biệt là ứng dụng công nghệ cao như deepfake, giấy tờ giả mạo tinh vi, việc nhận diện và phòng tránh trở nên khó khăn hơn bao giờ hết.
Tuy nhiên, với kiến thức đúng đắn về quy trình làm việc của cán bộ nhà nước, khả năng nhận biết dấu hiệu bất thường và tinh thần cảnh giác cao, người dân hoàn toàn có thể tự bảo vệ mình trước các thủ đoạn lừa đảo. Đặc biệt, nguyên tắc “không cung cấp thông tin cá nhân, không chuyển tiền theo yêu cầu qua điện thoại” luôn đúng trong mọi tình huống.
Chiến dịch “Nhận diện lừa đảo” của Cục An toàn Thông tin – Bộ TT&TT và Tập đoàn Meta đã và đang cung cấp nhiều tài liệu hữu ích, giúp người dân nâng cao nhận thức về các hình thức lừa đảo. Mỗi người dân cần chủ động tìm hiểu, cập nhật thông tin và chia sẻ kiến thức này với người thân, đặc biệt là người cao tuổi – đối tượng dễ bị tổn thương nhất trước các thủ đoạn lừa đảo.
Nhớ rằng: “Cảnh giác mỗi cuộc gặp – An toàn mỗi giao dịch“. Chỉ khi mỗi người dân đều nâng cao cảnh giác và trang bị kiến thức đầy đủ, chúng ta mới có thể cùng nhau đẩy lùi nạn lừa đảo giả mạo cán bộ nhà nước trong thời đại công nghệ số.
