Trong bối cảnh mạng xã hội ngày càng trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống hiện đại, vấn đề bảo mật mạng xã hội 2025 đang trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Hiện nay, Việt Nam có hàng trăm triệu tài khoản Facebook, Zalo, YouTube, TikTok và Instagram, nhưng cùng với đó là sự gia tăng đáng báo động của các hình thức lừa đảo tinh vi. Đặc biệt, công nghệ deepfake sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) đang được các đối tượng xấu tận dụng để tạo ra nội dung giả mạo nhằm chiếm đoạt tài sản. Bài viết này sẽ giới thiệu năm chiến lược hiệu quả giúp bạn bảo vệ tài khoản mạng xã hội khỏi các hình thức lừa đảo phổ biến trong năm 2025.
Tầm quan trọng của bảo mật tài khoản mạng xã hội trong thời đại số
Trong thế giới số hóa ngày nay, tài khoản mạng xã hội không chỉ là nơi kết nối và chia sẻ thông tin cá nhân mà còn là tài sản kỹ thuật số có giá trị. Theo số liệu của Bộ Thông tin và Truyền thông, Việt Nam hiện có hàng trăm triệu tài khoản mạng xã hội, nhưng đáng lo ngại là số lượng tài khoản ảo, tài khoản giả mạo vẫn tràn lan1. Sự tồn tại của các tài khoản ẩn danh đã tạo điều kiện cho các đối tượng thực hiện hành vi phạm pháp và gây nhiều khó khăn cho cơ quan chức năng trong việc truy vết.
Các chuyên gia trong lĩnh vực an ninh mạng khuyến cáo người dùng cần có trách nhiệm và ý thức bảo vệ tài khoản mạng xã hội như tài khoản ngân hàng, hạn chế việc chia sẻ hoặc dùng chung tài khoản1. Đặc biệt, trong thời đại AI phát triển mạnh mẽ, công nghệ deepfake đang được sử dụng để tạo ra các đoạn video với hình ảnh, khuôn mặt nhân vật giống hệt như hình ảnh của người dùng, từ đó thực hiện các hành vi lừa đảo tài chính5.
Những rủi ro an ninh mạng phổ biến năm 2025
Năm 2025 chứng kiến sự phát triển vượt bậc của các hình thức tấn công mạng, đặc biệt là những phương thức nhắm vào tài khoản mạng xã hội. Dưới đây là những rủi ro phổ biến mà người dùng cần đặc biệt cảnh giác:
- Lừa đảo bằng công nghệ Deepfake: Các đối tượng lừa đảo sử dụng AI để tạo ra các video giả mạo với khuôn mặt, giọng nói giống hệt người thật nhằm lừa đảo tài chính5.
- Chiếm đoạt tài khoản (Account Hijacking): Tin tặc chiếm quyền kiểm soát tài khoản mạng xã hội để thực hiện các hành vi lừa đảo người thân, bạn bè của nạn nhân.
- Tài khoản giả mạo và mạo danh: Tạo tài khoản giả mạo trùng thông tin và hình ảnh với người dùng thật để tiếp cận và lừa đảo danh sách bạn bè2.
- Phishing qua tin nhắn: Gửi các đường link độc hại qua tin nhắn nhằm đánh cắp thông tin đăng nhập.
Đáng lo ngại hơn, với sự phát triển của AI, các hình thức lừa đảo trở nên tinh vi và khó phát hiện hơn bao giờ hết. Chính vì vậy, việc áp dụng các chiến lược bảo mật mạng xã hội 2025 là vô cùng cần thiết.
Chiến lược 1: Thiết lập xác thực hai yếu tố – Lớp bảo vệ đầu tiên
Xác thực hai yếu tố (2FA) là một trong những biện pháp hiệu quả nhất để chống lừa đảo Facebook Zalo và các nền tảng mạng xã hội khác. Đây là phương thức bảo mật tăng cường cho tài khoản bằng cách thêm một bước xác minh thứ hai sau khi bạn nhập mật khẩu4.
Cách thức hoạt động của xác thực hai yếu tố
Quá trình xác thực hai yếu tố diễn ra như sau:
- Bước 1: Bạn nhập tên người dùng và mật khẩu như thông thường.
- Bước 2: Hệ thống yêu cầu bạn cung cấp một mã xác thực được gửi đến thiết bị khác (thường là điện thoại di động) hoặc được tạo bởi một ứng dụng xác thực.
- Bước 3: Sau khi nhập đúng mã xác thực, bạn mới được phép đăng nhập vào tài khoản4.
Bảo mật hai lớp giúp kẻ tấn công không thể truy cập vào tài khoản của bạn ngay cả khi chúng đã biết mật khẩu, vì chúng vẫn cần mã OTP được gửi về thiết bị của bạn3.
Hướng dẫn thiết lập xác thực hai yếu tố trên các nền tảng phổ biến
Facebook:
- Vào Cài Đặt
- Chọn Bảo mật và đăng nhập
- Tìm và chỉnh sửa mục Xác thực 2 yếu tố3
Instagram:
- Vào phần Cài đặt
- Chọn Bảo mật
- Tìm và kích hoạt Xác thực hai yếu tố
TikTok:
- Vào phần Cài đặt và quyền riêng tư
- Chọn Bảo mật
- Kích hoạt Xác thực hai bước
Zalo:
- Vào Cài đặt
- Chọn Tài khoản và bảo mật
- Kích hoạt Xác thực hai lớp
Việc bật chế độ xác thực hai yếu tố cho tất cả tài khoản mạng xã hội của bạn là bước đầu tiên và quan trọng nhất trong việc bảo vệ tài khoản TikTok Instagram và các nền tảng khác.
Chiến lược 2: Quản lý quyền riêng tư – Kiểm soát thông tin cá nhân
Quản lý quyền riêng tư là một chiến lược quan trọng trong bảo mật mạng xã hội 2025, giúp kiểm soát những thông tin cá nhân được hiển thị công khai và ngăn chặn kẻ xấu thu thập dữ liệu về bạn.
Thiết lập quyền riêng tư trên các nền tảng mạng xã hội
Mỗi nền tảng mạng xã hội đều cung cấp các tùy chọn quyền riêng tư khác nhau. Dưới đây là những điều chỉnh quan trọng bạn nên thực hiện:
Facebook:
- Giới hạn người có thể xem bài đăng và thông tin cá nhân (chỉ bạn bè, bạn của bạn bè, hoặc riêng tư)
- Tắt tính năng cho phép công cụ tìm kiếm liên kết đến trang cá nhân của bạn
- Kiểm soát những ứng dụng có quyền truy cập vào tài khoản Facebook của bạn
Instagram:
- Chuyển tài khoản sang chế độ riêng tư
- Giới hạn tương tác và bình luận
- Kiểm soát việc chia sẻ story và bài đăng
TikTok:
- Quản lý chế độ riêng tư tài khoản
- Kiểm soát tương tác và bình luận
- Giới hạn khả năng tải xuống video của bạn
Thông tin cá nhân nên và không nên chia sẻ trên mạng xã hội
Không nên chia sẻ:
- Địa chỉ nhà và nơi làm việc chi tiết
- Số điện thoại cá nhân
- Thông tin tài khoản ngân hàng
- Lịch trình hàng ngày hoặc kế hoạch đi du lịch
- Hình ảnh giấy tờ tùy thân như CCCD, hộ chiếu
Có thể chia sẻ (nhưng cần thận trọng):
- Thông tin chung về nghề nghiệp
- Sở thích và đam mê
- Hình ảnh kỷ niệm (nhưng cân nhắc quyền riêng tư)
Việc quản lý cẩn thận thông tin cá nhân trên mạng xã hội là biện pháp hiệu quả để chống mạo danh mạng xã hội, vì kẻ xấu sẽ khó có đủ thông tin để tạo tài khoản giả mạo bạn.
Chiến lược 3: Nhận diện tin nhắn và lời mời kết bạn đáng ngờ
Một trong những kỹ năng quan trọng nhất trong việc nhận diện tài khoản giả mạo là khả năng phát hiện các dấu hiệu đáng ngờ trong tin nhắn và lời mời kết bạn.
Dấu hiệu nhận biết tin nhắn lừa đảo
Dưới đây là những dấu hiệu thường thấy của tin nhắn lừa đảo:
- Nội dung khẩn cấp hoặc hấp dẫn bất thường: Thường gây áp lực về thời gian hoặc đưa ra lời mời quá hấp dẫn.
- Lỗi chính tả và ngữ pháp: Nhiều tin nhắn lừa đảo chứa lỗi chính tả, ngữ pháp không nhất quán hoặc cách diễn đạt kỳ lạ.
- Yêu cầu thông tin cá nhân: Kẻ lừa đảo thường yêu cầu thông tin nhạy cảm như mật khẩu, số CCCD hoặc thông tin ngân hàng.
- Đường link đáng ngờ: Chứa đường link rút gọn, địa chỉ web không chính thống hoặc URL có lỗi chính tả nhẹ so với trang web chính thức.
- Yêu cầu chuyển tiền đột ngột: Đặc biệt từ người quen nhưng có cách nói chuyện khác thường.
Cảnh giác với thủ đoạn lừa đảo qua video call deepfake
Công nghệ deepfake đang trở thành công cụ mới của kẻ lừa đảo. Những đối tượng này thu thập hình ảnh, giọng nói của người dùng trên mạng xã hội, sau đó sử dụng AI để tạo ảnh động, video giả mạo người quen đang nói chuyện trực tuyến với cùng khuôn mặt, âm điệu giọng nói và cách xưng hô2.
Dấu hiệu nhận biết video call deepfake:
- Thời gian gọi thường rất ngắn chỉ vài giây
- Cuộc gọi thường ngắt giữa chừng với lý do mất sóng, sóng yếu
- Khuôn mặt trong video thiếu tính cảm xúc và khá “trơ” khi nói
- Tư thế không tự nhiên, màu da bất thường
- Âm thanh không đồng nhất với hình ảnh, có nhiều tiếng ồn bị lạc vào hoặc không có âm thanh2
Ví dụ thực tế về lừa đảo qua video call deepfake
Trường hợp 1: Chị Nguyễn Thị Hương Mơ, nhân viên văn phòng ở Hà Nội, đã bị lừa 10 triệu đồng khi một người bạn (thực chất là tài khoản bị hack) nhắn tin qua Facebook Messenger xin vay tiền. Chị đã yêu cầu gọi video để xác thực, nhưng cuộc gọi chỉ kéo dài vài giây rồi tắt. Vì đã thấy mặt bạn mình trong cuộc gọi video nên chị đã chuyển tiền. Sau khi chuyển tiền, chị mới biết mình đã trở thành nạn nhân của deepfake5.
Trường hợp 2: Đầu năm 2024, Công an TP HCM đã triệt phá một đường dây sử dụng deepfake để tống tiền doanh nhân và người nổi tiếng. Nhóm này thu thập hình ảnh từ mạng xã hội, sử dụng AI để tạo video nhạy cảm, sau đó yêu cầu nạn nhân chuyển hàng trăm triệu đồng để giữ kín thông tin. Một doanh nhân đã chuyển 500 triệu đồng theo yêu cầu, nhưng vẫn tiếp tục bị đe dọa, buộc phải báo công an6.
Chiến lược 4: Kiểm soát ứng dụng bên thứ ba và đăng nhập không xác định
Nhiều người dùng thường vô tư cho phép các ứng dụng bên thứ ba truy cập vào tài khoản mạng xã hội của mình mà không nhận thức được những rủi ro tiềm ẩn. Đây là một lỗ hổng bảo mật nghiêm trọng trong việc bảo vệ tài khoản TikTok Instagram và các nền tảng khác.
Nguy cơ từ ứng dụng bên thứ ba
Khi bạn cho phép ứng dụng bên thứ ba truy cập vào tài khoản mạng xã hội, bạn đang trao cho họ quyền truy cập vào dữ liệu cá nhân, danh sách bạn bè, và trong một số trường hợp, thậm chí là quyền đăng bài và nhắn tin thay mặt bạn. Điều này có thể dẫn đến:
- Rò rỉ thông tin cá nhân
- Phát tán nội dung không mong muốn
- Đánh cắp danh tính
- Mất kiểm soát tài khoản
Cách rà soát và hủy quyền truy cập không cần thiết
Facebook:
- Vào Cài đặt và quyền riêng tư
- Chọn Cài đặt
- Chọn Ứng dụng và trang web
- Xem xét và xóa các ứng dụng không cần thiết hoặc đáng ngờ3
Instagram:
- Vào Cài đặt
- Chọn Bảo mật
- Chọn Ứng dụng và trang web
- Xem lại và thu hồi quyền truy cập không cần thiết
Google (YouTube, Gmail):
- Truy cập trang Quản lý tài khoản Google
- Chọn Bảo mật
- Tìm mục Ứng dụng bên thứ ba có quyền truy cập vào tài khoản của bạn
- Rà soát và xóa các quyền truy cập không cần thiết
Việc định kỳ kiểm tra và hủy bỏ quyền truy cập của các ứng dụng không sử dụng hoặc không tin cậy là một phần quan trọng trong chiến lược bảo mật mạng xã hội 2025.
Theo dõi hoạt động đăng nhập và thiết bị
Hầu hết các nền tảng mạng xã hội đều cung cấp công cụ giúp bạn theo dõi các thiết bị đang đăng nhập vào tài khoản của mình. Bạn nên thường xuyên kiểm tra danh sách này và đăng xuất khỏi các thiết bị không sử dụng hoặc không nhận ra.
Cách kiểm tra thiết bị đang đăng nhập trên Facebook:
- Vào Cài đặt và quyền riêng tư
- Chọn Cài đặt
- Chọn Bảo mật và đăng nhập
- Tại mục Nơi bạn đã đăng nhập, bạn có thể xem và đăng xuất khỏi các thiết bị không xác định
Chiến lược 5: Cách báo cáo tài khoản lừa đảo và phòng tránh deepfake
Khi phát hiện tài khoản lừa đảo hoặc nội dung deepfake, việc báo cáo kịp thời không chỉ giúp bảo vệ bạn mà còn giúp cộng đồng mạng an toàn hơn. Đây là biện pháp hiệu quả để chống lừa đảo Facebook Zalo và các nền tảng khác.
Quy trình báo cáo tài khoản lừa đảo trên các nền tảng
Facebook:
- Truy cập vào trang cá nhân/bài đăng cần báo cáo
- Nhấp vào biểu tượng ba chấm (…) ở góc phải
- Chọn “Báo cáo”
- Làm theo hướng dẫn để hoàn tất quá trình báo cáo
Instagram:
- Truy cập vào tài khoản/bài đăng cần báo cáo
- Nhấp vào biểu tượng ba chấm (…)
- Chọn “Báo cáo”
- Chọn lý do báo cáo phù hợp
TikTok:
- Truy cập vào tài khoản/video cần báo cáo
- Nhấp vào biểu tượng chia sẻ
- Chọn “Báo cáo”
- Chọn lý do báo cáo
Hành động khi tài khoản của bạn bị xâm nhập
Khi tài khoản mạng xã hội bị “hack” hoặc bị chiếm quyền điều khiển, bạn cần:
- Báo cáo ngay cho nền tảng: Sử dụng biểu mẫu báo cáo tài khoản bị hack trên trang hỗ trợ của nền tảng.
- Thông báo cho bạn bè và người thân: Sử dụng các kênh liên lạc khác để thông báo về việc tài khoản của bạn đã bị xâm nhập, tránh để họ bị lừa.
- Thay đổi mật khẩu tài khoản email liên kết: Vì email thường được sử dụng để khôi phục tài khoản mạng xã hội.
- Liên hệ hỗ trợ khách hàng: Nếu không thể lấy lại quyền kiểm soát tài khoản, hãy liên hệ trực tiếp với đội ngũ hỗ trợ khách hàng của nền tảng đó1.
Biện pháp phòng tránh và nhận diện video deepfake
Để chống mạo danh mạng xã hội bằng công nghệ deepfake, bạn cần:
- Đặt câu hỏi xác thực: Khi nhận được cuộc gọi video đáng ngờ, hãy đặt những câu hỏi cá nhân mà chỉ người thật mới biết câu trả lời.
- Chú ý đến các dấu hiệu bất thường: Người trong video có biểu hiện cảm xúc không tự nhiên, hình ảnh giật lag, âm thanh không đồng bộ2.
- Xác minh qua kênh khác: Nếu người quen liên hệ qua video call yêu cầu chuyển tiền, hãy gọi điện trực tiếp đến số điện thoại đã biết của họ để xác minh.
- Hạn chế chia sẻ hình ảnh, video và giọng nói lên mạng xã hội để tránh cung cấp dữ liệu cho kẻ xấu tạo deepfake.
- Sử dụng các công cụ phát hiện deepfake: Có nhiều ứng dụng và trang web có thể giúp phát hiện nội dung deepfake.
Danh sách kiểm tra bảo mật tài khoản mạng xã hội hàng tháng
Để duy trì mức độ bảo mật mạng xã hội 2025 tối ưu, hãy thực hiện danh sách kiểm tra này định kỳ hàng tháng:
- Đã bật xác thực hai yếu tố cho tất cả tài khoản mạng xã hội
- Đã đổi mật khẩu và không sử dụng cùng một mật khẩu cho nhiều tài khoản
- Đã rà soát và hủy quyền truy cập của các ứng dụng bên thứ ba không cần thiết
- Đã kiểm tra và đăng xuất khỏi các thiết bị không sử dụng
- Đã xem xét lại cài đặt quyền riêng tư trên tất cả các nền tảng
- Đã cập nhật thông tin liên hệ để khôi phục tài khoản
- Đã xem xét danh sách bạn bè và loại bỏ tài khoản đáng ngờ
- Đã kiểm tra lịch sử hoạt động và phát hiện bất kỳ hành động lạ nào
- Đã cài đặt phần mềm bảo mật trên thiết bị dùng để truy cập mạng xã hội
Xu hướng lừa đảo mạng xã hội năm 2025 và cách phòng tránh
Năm 2025, chúng ta đang chứng kiến những hình thức lừa đảo ngày càng tinh vi hơn trên mạng xã hội. Việc nhận diện tài khoản giả mạo và các thủ đoạn mới là vô cùng quan trọng.
Xu hướng lừa đảo mới nổi
- Deepfake nâng cao: Không chỉ dừng lại ở video call giả mạo, các đối tượng lừa đảo còn sử dụng deepfake để tạo ra nội dung nhạy cảm, sau đó tống tiền nạn nhân6.
- Lừa đảo qua các ứng dụng nhắn tin mã hóa: Kẻ lừa đảo chuyển sang các nền tảng nhắn tin có tính năng mã hóa để tránh bị phát hiện.
- Khai thác AI chatbot: Sử dụng AI để tạo ra các cuộc trò chuyện tự động nhằm thu thập thông tin cá nhân.
- Lừa đảo qua tính năng mới của mạng xã hội: Khai thác các tính năng mới ra mắt mà người dùng chưa quen thuộc.
Biện pháp phòng tránh hiệu quả
- Cập nhật kiến thức về an ninh mạng: Thường xuyên tìm hiểu về các thủ đoạn lừa đảo mới.
- Sử dụng phần mềm bảo mật: Cài đặt các công cụ phát hiện phần mềm độc hại và bảo vệ danh tính.
- Tham gia cộng đồng chia sẻ thông tin về lừa đảo: Theo dõi các nhóm, diễn đàn chia sẻ về hình thức lừa đảo mới.
- Báo cáo kịp thời: Khi phát hiện tài khoản hoặc nội dung đáng ngờ, hãy báo cáo ngay cho nền tảng và cơ quan chức năng.
Kết luận: Thận trọng kết nối – An toàn giao tiếp
Trong bối cảnh bảo mật mạng xã hội 2025 đầy thách thức, việc áp dụng năm chiến lược trên sẽ giúp bạn xây dựng một hàng rào bảo vệ vững chắc cho tài khoản mạng xã hội. Hãy nhớ rằng, bảo mật không chỉ là trách nhiệm của các nền tảng mạng xã hội mà còn là trách nhiệm của mỗi người dùng.
Với sự phát triển không ngừng của công nghệ, đặc biệt là AI và deepfake, chúng ta cần liên tục cập nhật kiến thức và thực hành các biện pháp bảo mật hiệu quả. Hãy luôn ghi nhớ khẩu hiệu “Thận trọng kết nối – An toàn giao tiếp” trong mỗi hoạt động trực tuyến.
Bạn đã sẵn sàng áp dụng các chiến lược này để bảo vệ tài khoản mạng xã hội của mình? Hãy bắt đầu ngay hôm nay bằng cách kiểm tra danh sách an toàn và thực hiện từng bước một. Đừng đợi đến khi trở thành nạn nhân của lừa đảo mới bắt đầu hành động!
