Trong bối cảnh công nghệ số phát triển mạnh mẽ, tội phạm lừa đảo trực tuyến ngày càng trở nên tinh vi với đa dạng phương thức hoạt động. Nổi bật trong số đó là thủ đoạn giả mạo cơ quan công an để lừa đảo chiếm đoạt tài sản của người dân.
Theo số liệu từ Cục An ninh mạng và Phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Bộ Công an), các vụ lừa đảo giả danh công an đã gia tăng đáng kể trong thời gian gần đây, gây thiệt hại lên đến hàng trăm tỷ đồng mỗi năm. Mặc dù cơ quan chức năng và các phương tiện truyền thông đã liên tục đưa ra cảnh báo, nhiều người dân vẫn trở thành nạn nhân của hình thức lừa đảo này, đặc biệt là người cao tuổi và những người ít tiếp xúc với công nghệ.
Bài viết này nhằm cung cấp thông tin chi tiết giúp quý vị nhận diện và ứng phó hiệu quả trước các cuộc gọi giả mạo công an, góp phần bảo vệ tài sản và sự an toàn cho bản thân cũng như gia đình.
Tổng quan về lừa đảo giả danh công an
Lừa đảo giả danh công an là hình thức các đối tượng sử dụng công nghệ để tạo cuộc gọi giả mạo, tự xưng là cán bộ công an, viện kiểm sát hoặc tòa án. Chúng thường tạo áp lực tâm lý, đe dọa người dân và cuối cùng yêu cầu chuyển tiền với các lý do khác nhau.
Thủ đoạn này tuy không mới nhưng vẫn tiếp tục phát triển với nhiều biến tướng tinh vi hơn, khiến người dân dễ bị lừa gạt. Thời gian qua, mặc dù lực lượng công an đã và đang tích cực triệt phá và đưa ra nhiều cảnh báo về các vụ án lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng, nhưng do sự chủ quan và thiếu cảnh giác, nhiều người dân vẫn bị mắc lừa. Điều này cho thấy tầm quan trọng của việc nâng cao nhận thức và trang bị kiến thức nhận diện lừa đảo cho mọi người.
Thủ đoạn lừa đảo tinh vi của đối tượng giả danh công an
Giả danh cán bộ điều tra, cảnh sát hình sự
Các đối tượng lừa đảo thường tự xưng là cán bộ điều tra, cảnh sát hình sự đang công tác tại một đơn vị cụ thể. Điều đáng chú ý là chúng có thể nắm được thông tin cá nhân của nạn nhân như họ tên, số Căn cước công dân, ngày tháng năm sinh, địa chỉ thường trú để tạo lòng tin.
Sau khi đã thiết lập được niềm tin ban đầu, chúng thông báo nạn nhân liên quan đến một vụ án nghiêm trọng như buôn bán ma túy, rửa tiền hoặc các tội phạm hình sự khác, gây hoang mang và lo sợ cho người nhận cuộc gọi.
Ví dụ điển hình: Đối tượng đã gọi điện cho anh Tú (quận Nam Từ Liêm, Hà Nội), tự xưng: “Tôi là Nguyễn Anh Dũng, số hiệu công an…, đang công tác tại đội quản lý hành chính công an huyện nhà anh” và đọc chính xác thông tin cá nhân của anh Tú, tạo áp lực yêu cầu anh phải đến trụ sở công an làm việc hoặc truy cập vào đường link mà đối tượng cung cấp.
Tạo áp lực tâm lý và đe dọa
Sau khi đã tạo được lòng tin ban đầu, các đối tượng sẽ tạo áp lực tâm lý mạnh mẽ bằng cách thông báo nạn nhân đang bị điều tra trong vụ án nghiêm trọng. Chúng thường đe dọa sẽ bắt giữ, tạm giam nếu nạn nhân không hợp tác.
Để tăng độ tin cậy và tạo áp lực tâm lý lớn hơn, đối tượng có thể chuyển cuộc gọi cho người khác giả danh viện kiểm sát, tòa án để “xác nhận” thông tin, khiến nạn nhân hoàn toàn tin tưởng vào tính nghiêm trọng của vấn đề.
Minh họa qua trường hợp thực tế: Bà N.T.V (80 tuổi) đã nhận được cuộc gọi từ một người đàn ông tự xưng là cán bộ Công an TP Hà Nội, thông báo bà tham gia trong đường dây mua bán ma túy và rửa tiền, Viện KSND TP Hà Nội đã có lệnh tạm giam bà. Đối tượng đã tạo áp lực khiến bà V hoảng sợ và ra ngân hàng rút 300 triệu đồng tiền tiết kiệm – số tiền dành để an dưỡng tuổi già và điều trị bệnh ung thư phổi.
Yêu cầu chuyển tiền để “xác minh” hoặc “phục vụ điều tra”
Điểm chung của các vụ lừa đảo này là sau khi đã tạo được niềm tin và gây áp lực tâm lý, đối tượng sẽ yêu cầu nạn nhân chuyển tiền vào tài khoản do chúng chỉ định. Lý do đưa ra thường là “xác minh nguồn tiền”, “phục vụ điều tra” hoặc “đảm bảo an toàn tài sản”.
Để làm nạn nhân yên tâm, chúng thường hứa hẹn sẽ hoàn trả tiền sau khi xác minh xong và yêu cầu nạn nhân giữ bí mật, không được tiết lộ với bất kỳ ai, kể cả người thân trong gia đình.
Trường hợp tiêu biểu: Bà L.T.C (sinh năm 1947, Long Biên, Hà Nội) đã bị lừa mất 200 triệu đồng khi đối tượng lừa đảo thực hiện cuộc gọi video qua Zalo, xuất hiện trong trang phục công an, và yêu cầu bà chuyển tiền để phục vụ công tác điều tra. Do quá lo sợ, bà C đã đến ngân hàng chuyển toàn bộ số tiền theo yêu cầu của đối tượng.
Sử dụng công nghệ cao để tạo độ tin cậy
Để tăng cường độ tin cậy, các đối tượng lừa đảo còn sử dụng nhiều công nghệ cao như:
- Giả mạo số điện thoại chính thống của cơ quan công an
- Tạo cuộc gọi video với người mặc đồng phục công an
- Làm giả văn bản, lệnh bắt, giấy triệu tập
- Gửi các đường link giả mạo yêu cầu nạn nhân cập nhật thông tin
Các đối tượng có thể sử dụng các dịch vụ có chức năng giả mạo đầu số, mạo danh cơ quan công an, viện kiểm sát, tòa án để gọi điện cho người dân, tạo tâm lý hoang mang, sợ hãi trước những đe dọa về vi phạm pháp luật.
Dấu hiệu nhận biết cuộc gọi lừa đảo giả danh công an
Đầu số lạ hoặc tự xưng cơ quan chức năng
Theo hướng dẫn từ các chuyên gia an ninh mạng, người dân cần đặc biệt cảnh giác với các cuộc gọi có đầu số lạ hoặc người tự xưng là cán bộ cơ quan công an, viện kiểm sát, tòa án. Các cuộc gọi quốc tế thường hiển thị dấu cộng (+) hoặc 00 ở đầu, hai số tiếp theo không phải là 84 (Mã nước Việt Nam).
Yêu cầu nộp tiền qua điện thoại
Điều quan trọng nhất cần ghi nhớ là theo quy định của pháp luật Việt Nam, để giải quyết các hành vi vi phạm, cơ quan chức năng phải làm việc trực tiếp với công dân. Không có quy định nào cho phép cơ quan chức năng yêu cầu công dân nộp tiền qua điện thoại. Do đó, nếu có người gọi điện yêu cầu chuyển tiền, đây chắc chắn là hành vi lừa đảo.
Tạo áp lực hành động ngay lập tức
Các đối tượng lừa đảo thường tạo áp lực buộc nạn nhân phải hành động ngay lập tức, không cho thời gian suy nghĩ hoặc tham khảo ý kiến người thân. Chúng có thể đe dọa sẽ bắt giữ, tạm giam hoặc khởi tố nếu không làm theo yêu cầu.
Yêu cầu giữ bí mật
Một dấu hiệu điển hình của lừa đảo là yêu cầu nạn nhân giữ bí mật, không được tiết lộ với bất kỳ ai, kể cả người thân trong gia đình. Đây là chiêu trò để ngăn nạn nhân tham khảo ý kiến người khác và phát hiện ra lừa đảo.
Những trường hợp điển hình bị lừa đảo và bài học kinh nghiệm
Trường hợp bà N.T.V (80 tuổi) tại Hà Nội
Bà N.T.V (sinh năm 1948) đã suýt bị lừa mất 300 triệu đồng khi nhận được cuộc gọi từ đối tượng tự xưng là cán bộ Công an TP Hà Nội. Đối tượng thông báo bà tham gia đường dây ma túy và rửa tiền, yêu cầu chuyển tiền để xác minh. May mắn là nhân viên ngân hàng và Công an phường Thanh Xuân Trung đã phát hiện và ngăn chặn kịp thời.
Trường hợp bà L.T.C (77 tuổi) bị lừa 200 triệu đồng
Bà L.T.C (sinh năm 1947, Long Biên, Hà Nội) đã bị lừa 200 triệu đồng khi nhận được điện thoại từ một đối tượng tự xưng là Đại úy Công an. Qua cuộc gọi video Zalo, bà thấy một người mặc quần áo Công an, nói bà có liên quan đến vụ án ma túy và rửa tiền, cần chuyển tiền để phục vụ điều tra. Do lo sợ, bà đã chuyển tiền theo yêu cầu và sau đó phát hiện mình bị lừa.
Trường hợp anh Tú (quận Nam Từ Liêm, Hà Nội) thoát bẫy lừa đảo
Anh Tú đã nhận được cuộc gọi từ người xưng danh “cán bộ công an huyện” ở quê. Mặc dù người này đọc đúng thông tin cá nhân của anh Tú, nhưng với sự tỉnh táo, anh Tú đã phát hiện đây là cuộc gọi lừa đảo khi đối tượng yêu cầu truy cập vào đường link lạ và từ chối yêu cầu này.
Cách xử lý đúng khi nhận cuộc gọi đáng ngờ
Giữ bình tĩnh, không hoảng sợ
Khi nhận được cuộc gọi tự xưng là công an thông báo về việc liên quan đến vụ án, điều đầu tiên cần làm là giữ bình tĩnh. Hãy nhớ rằng cơ quan công an chính thống không bao giờ yêu cầu chuyển tiền qua điện thoại. Đừng để sự sợ hãi chi phối và dẫn đến quyết định sai lầm.
Không cung cấp thông tin cá nhân qua điện thoại
Tuyệt đối không cung cấp thông tin cá nhân như số CCCD, thông tin tài khoản ngân hàng, mã OTP hay mật khẩu qua điện thoại, dù người gọi có tự xưng là ai. Các cơ quan chức năng không bao giờ yêu cầu cung cấp những thông tin này qua điện thoại.
Chủ động xác minh thông tin
Nếu nghi ngờ, hãy cúp máy và chủ động liên hệ với cơ quan công an gần nhất hoặc qua số điện thoại chính thức của cơ quan công an địa phương để xác minh thông tin. Điều này giúp quý vị tránh trở thành nạn nhân của các đối tượng lừa đảo.
Báo ngay cho cơ quan công an khi phát hiện dấu hiệu lừa đảo
Nếu nhận thấy dấu hiệu lừa đảo, hãy ghi lại thông tin như số điện thoại, thời gian gọi, nội dung cuộc gọi và báo ngay cho cơ quan công an để được hướng dẫn xử lý kịp thời.
Chế tài xử lý đối với các đối tượng giả danh công an
Xử phạt hành chính
Theo quy định tại khoản 1 Điều 20 Nghị định 144/2021/NĐ-CP, những người có hành vi tàng trữ, sử dụng trái phép trang phục, cấp hiệu, phù hiệu, số hiệu, giấy chứng minh Công an nhân dân hoặc các giấy tờ khác dành riêng cho lực lượng Công an nhân dân sẽ bị phạt tiền từ 500.000 đồng đến 1.500.000 đồng.
Truy cứu trách nhiệm hình sự
Đối tượng có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội giả mạo chức vụ, cấp bậc, vị trí công tác theo Điều 339 Bộ luật Hình sự. Ngoài ra, tùy vào hậu quả của hành vi, đối tượng còn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về các tội danh khác như lừa đảo chiếm đoạt tài sản, sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản.
Khuyến nghị từ cơ quan chức năng
Trước tình hình lừa đảo giả danh cơ quan công an ngày càng phức tạp, Bộ Công an đã đưa ra một số khuyến nghị để người dân không trở thành nạn nhân:
- Cơ quan công an không làm việc với người dân qua điện thoại, không yêu cầu người dân chuyển tiền vào tài khoản ngân hàng.
- Cơ quan công an chỉ làm việc trực tiếp tại trụ sở công an hoặc có giấy mời, giấy triệu tập gửi đến chính quyền địa phương và người được mời làm việc.
- Khi nhận cuộc gọi tự xưng là cán bộ công an, cần bình tĩnh, không hoảng sợ, không làm theo các yêu cầu chuyển tiền hoặc cung cấp thông tin cá nhân.
- Người dân cần nâng cao cảnh giác và tuyên truyền đến người thân, bạn bè về các thủ đoạn lừa đảo để mọi người cùng phòng tránh.
- Khi phát hiện các trường hợp có dấu hiệu lừa đảo, cần báo ngay cho cơ quan công an nơi gần nhất.
Kết luận
Lừa đảo giả danh công an là hình thức lừa đảo phổ biến và nguy hiểm, gây thiệt hại lớn về tài sản và tinh thần cho người dân. Để tránh trở thành nạn nhân, mỗi người cần nâng cao cảnh giác, trang bị kiến thức nhận diện lừa đảo và biết cách xử lý đúng khi đối mặt với các cuộc gọi đáng ngờ.
Hãy luôn nhớ rằng: “Công an không gọi đòi tiền – Cúp máy liền là an toàn”. Nếu nhận được cuộc gọi tự xưng là công an yêu cầu chuyển tiền, hãy cúp máy ngay lập tức và báo cho cơ quan chức năng. Chỉ cần một phút cảnh giác có thể giúp quý vị tránh được những tổn thất không đáng có.
Với sự hỗ trợ từ cộng đồng, sự vào cuộc quyết liệt của cơ quan chức năng và ý thức cảnh giác của mỗi người dân, chúng ta có thể cùng nhau đẩy lùi nạn lừa đảo giả danh công an, bảo vệ an ninh, an toàn cho mỗi gia đình và toàn xã hội.
