Lừa đảo tình cảm đang ngày càng tinh vi, đặc biệt là chiêu lừa đảo qua quà tặng từ người nước ngoài. Kẻ lừa đảo xây dựng mối quan hệ giả tạo trên mạng xã hội, sau đó thông báo gửi quà giá trị cao, nhưng nạn nhân sẽ phải đóng nhiều loại phí (vận chuyển, hải quan, bảo hiểm) không bao giờ dứt. Bài viết này sẽ vạch trần các thủ đoạn, dấu hiệu nhận biết và cách phòng tránh để bạn không trở thành nạn nhân của những chiêu trò này.
Lừa đảo tình cảm là gì?
Lừa đảo tình cảm (Romance Scam) là hình thức lừa đảo phổ biến mà kẻ gian tiếp cận nạn nhân thông qua tin nhắn, email, ứng dụng hẹn hò, bài đăng trên mạng xã hội, diễn đàn thảo luận và nhiều nền tảng khác – dưới vỏ bọc của một mối quan hệ tình cảm1. Mục đích cuối cùng của chúng là lừa đảo tiền bạc hoặc đánh cắp thông tin cá nhân của nạn nhân.
Những kẻ lừa đảo thường tạo hình ảnh bản thân là người hấp dẫn, độc thân và thành đạt, điển hình là quân nhân hoặc doanh nhân1. Chúng gửi tin nhắn hàng loạt đến nhiều mục tiêu khác nhau theo chiến thuật “rải thảm và chờ đợi” để tìm kiếm người phản hồi1. Sau khi nạn nhân trả lời, kẻ lừa đảo sẽ xây dựng lòng tin trong một khoảng thời gian trước khi đề nghị gửi tiền hoặc lôi kéo đầu tư vào các dự án lừa đảo.
Xu hướng gia tăng vào dịp lễ lớn
Theo thống kê, hoạt động lừa đảo tình cảm thường tăng đột biến vào các dịp lễ như Valentine, Giáng sinh hay Tết Nguyên đán1. Đây là thời điểm nhiều người cảm thấy cô đơn và dễ bị tổn thương hơn, khiến họ trở thành mục tiêu lý tưởng cho những kẻ lừa đảo.
Meta đã ghi nhận sự gia tăng đáng kể các vụ lừa đảo tình cảm trước mỗi dịp lễ Valentine và đã triển khai chiến dịch nâng cao nhận thức toàn cầu về phòng chống lừa đảo trực tuyến3. Công ty cũng chia sẻ các công cụ hỗ trợ người dùng trên Facebook, Messenger, Instagram và WhatsApp để nhận diện và phòng tránh các chiêu trò lừa đảo này3.
Các hình thức lừa đảo tình cảm phổ biến
Lừa đảo tình cảm có nhiều hình thức khác nhau, dưới đây là những chiêu trò phổ biến nhất mà bạn cần cảnh giác:
Giả mạo quân nhân
Đây là một trong những hình thức lừa đảo tình cảm phổ biến nhất. Meta cho biết đã triệt phá nhiều nhóm lừa đảo tình ái giả danh quân nhân nhằm tiếp cận nạn nhân trên Facebook, Instagram, Threads, TikTok và YouTube1. Kẻ lừa đảo thường đăng tải nội dung thể hiện sự cô đơn và mong muốn tìm kiếm tình yêu1.
Khi có người phản hồi, chúng sẽ mời họ trò chuyện qua Facebook Messenger, Telegram hoặc WhatsApp, và thường sử dụng số điện thoại quốc tế1. Sau một thời gian xây dựng lòng tin, chúng sẽ bắt đầu yêu cầu nạn nhân chuyển tiền với nhiều lý do khác nhau, như chi phí điện thoại đường dài, tiền để gửi quà tặng, hoặc thậm chí là chi phí y tế khẩn cấp1.
Giả mạo người nổi tiếng
Meta đã phát hiện và xử lý nhiều kẻ lừa đảo mạo danh người nổi tiếng để tiếp cận nạn nhân trên YouTube, Facebook, Instagram, TikTok và các nền tảng khác1. Chúng thường đăng ảnh hoặc video của người nổi tiếng trong các nhóm người hâm mộ hoặc phần bình luận, tự nhận đang “tìm kiếm tình yêu”1.
Nếu có người tương tác, kẻ lừa đảo sẽ đề nghị tiếp tục trò chuyện qua Telegram, WhatsApp hoặc các ứng dụng nhắn tin khác1. Chúng sẽ yêu cầu nạn nhân chuyển tiền qua ngân hàng, tiền điện tử hoặc thẻ quà tặng, với lý do giúp đỡ người nổi tiếng mua quà tặng hoặc giải quyết khó khăn tài chính1.
Lừa đảo quà tặng từ nước ngoài
Đây là hình thức lừa đảo tình cảm đặc biệt tinh vi và phổ biến. Chiêu trò này hoạt động theo các bước sau:
Cách thức hoạt động
- Giai đoạn làm quen và xây dựng lòng tin: Kẻ lừa đảo sẽ tạo hồ sơ giả mạo là người nước ngoài (thường là người châu Âu, Mỹ, Úc) với nghề nghiệp ổn định và thu nhập cao (như quân nhân, kỹ sư dầu khí, doanh nhân, bác sĩ). Chúng sẽ chủ động làm quen và phát triển mối quan hệ tình cảm với nạn nhân.
- Thông báo gửi quà: Sau khi đã xây dựng được lòng tin, kẻ lừa đảo sẽ đề cập đến việc muốn gửi quà cho nạn nhân. Món quà thường được mô tả là có giá trị cao như trang sức, điện thoại, laptop, tiền mặt, hoặc thậm chí là xe hơi.
- “Công ty vận chuyển” liên hệ: Nạn nhân sẽ nhận được thông báo từ một “công ty vận chuyển” (thực chất là đồng phạm hoặc chính kẻ lừa đảo) thông báo về gói hàng đang trên đường đến. Thông báo này thường đi kèm với yêu cầu thanh toán phí vận chuyển hoặc phí bảo hiểm.
- Phát sinh thêm chi phí: Sau khi nạn nhân thanh toán khoản phí đầu tiên, “công ty vận chuyển” sẽ thông báo về các vấn đề phát sinh như gói hàng bị giữ lại ở hải quan, cần đóng thuế, phí lưu kho, hoặc thậm chí phí chống rửa tiền nếu trong gói hàng có tiền mặt.
- Chuỗi yêu cầu không dứt: Kẻ lừa đảo sẽ tiếp tục đưa ra các yêu cầu thanh toán mới với nhiều lý do khác nhau, khai thác sự tin tưởng và kỳ vọng của nạn nhân về món quà sắp nhận được.
Lừa đảo đầu tư
Sau khi xây dựng mối quan hệ tình cảm, kẻ lừa đảo sẽ mời nạn nhân tham gia vào các cơ hội đầu tư “sinh lời cao” hoặc “đảm bảo”, thường là các sàn giao dịch tiền điện tử giả mạo. Ban đầu, nạn nhân có thể nhận được một khoản lợi nhuận nhỏ để tạo niềm tin, nhưng khi đầu tư số tiền lớn hơn, kẻ lừa đảo sẽ biến mất cùng toàn bộ số tiền.
Dấu hiệu nhận biết lừa đảo tình cảm
Mối quan hệ phát triển quá nhanh
Kẻ lừa đảo thường nhanh chóng bày tỏ tình cảm sâu đậm, sử dụng những từ ngữ tình cảm mãnh liệt dù mới quen biết. Chúng liên tục ca ngợi bạn, nói về tương lai dài lâu và thường xuyên khẳng định chưa từng có cảm giác này với ai khác. Hãy cảnh giác khi ai đó tỏ ra quá say mê bạn mà không có cơ sở vững chắc.
Hồ sơ đáng ngờ trên mạng xã hội
Thông tin cá nhân trên trang mạng xã hội của họ thường rất ít, số lượng bạn bè/người theo dõi thấp, và tài khoản mới được tạo gần đây. Ảnh đại diện thường là ảnh quá đẹp, có vẻ chuyên nghiệp hoặc lấy từ internet. Bạn có thể kiểm tra bằng công cụ tìm kiếm ngược hình ảnh (Google Images).
Không thể gặp mặt trực tiếp
Luôn có lý do không thể gặp mặt, như đang công tác ở nước ngoài, bận công việc, hoặc gặp khó khăn về thủ tục visa. Khi bạn đề xuất video call, họ sẽ có nhiều lý do để từ chối hoặc luôn gặp “sự cố kỹ thuật”.
Yêu cầu tiền hoặc thông tin cá nhân
Dù với lý do gì, việc một người mới quen biết yêu cầu tiền là dấu hiệu rõ ràng của lừa đảo. Các yêu cầu này thường đi kèm với câu chuyện cảm động như gặp tai nạn, bị bệnh nặng, hoặc cần tiền để đến gặp bạn.
Thông tin không nhất quán
Kẻ lừa đảo thường quên những chi tiết đã nói trước đó, dẫn đến mâu thuẫn trong câu chuyện. Nếu bạn nhận thấy điểm không nhất quán trong thông tin họ cung cấp, đó có thể là dấu hiệu của lừa đảo.
Ngôn ngữ và văn phong bất thường
Nhiều kẻ lừa đảo đến từ nước ngoài, vì vậy văn phong và cách dùng từ có thể không tự nhiên. Hãy chú ý đến lỗi chính tả, ngữ pháp, hoặc cách diễn đạt không phù hợp với người bản xứ.
Nhận biết lừa đảo quà tặng từ nước ngoài
Dấu hiệu cảnh báo
- Quá nhanh chóng và hào phóng: Việc một người mới quen đã muốn gửi quà có giá trị lớn là điều bất thường và đáng nghi ngờ.
- Phát sinh chi phí: Nếu bạn nhận được thông báo về gói quà nhưng phải thanh toán các khoản phí trước khi nhận, đó là dấu hiệu rõ ràng của lừa đảo.
- Thông tin không rõ ràng: “Công ty vận chuyển” thường không cung cấp đầy đủ thông tin như số hiệu đơn hàng có thể tra cứu, địa chỉ văn phòng cụ thể, hoặc số điện thoại liên hệ chính thức.
- Giao tiếp qua email cá nhân: Các email thông báo thường đến từ địa chỉ email cá nhân thay vì email doanh nghiệp chính thức.
- Lỗi chính tả và ngữ pháp: Thông báo thường chứa nhiều lỗi chính tả, ngữ pháp, hoặc cách diễn đạt không tự nhiên.
- Tính cấp bách: Yêu cầu thanh toán thường đi kèm với thời hạn gấp rút để tạo áp lực và không cho nạn nhân thời gian suy nghĩ.
Các biến thể của lừa đảo quà tặng
- Lừa đảo hải quan: Kẻ lừa đảo tuyên bố gói hàng đang bị giữ ở hải quan và cần thanh toán thuế, phí để giải phóng.
- Lừa đảo tiền mặt trong gói quà: Kẻ lừa đảo tuyên bố gói hàng chứa một số lượng lớn tiền mặt (thường là USD hoặc EUR) và cần đóng phí chống rửa tiền hoặc phí xác minh nguồn gốc.
- Lừa đảo di chúc và thừa kế: Kẻ lừa đảo tuyên bố muốn gửi tài sản thừa kế hoặc đã để nạn nhân trong di chúc, nhưng cần thanh toán các khoản phí pháp lý trước.
- Lừa đảo quà tặng độc quyền: Kẻ lừa đảo tuyên bố gửi sản phẩm độc quyền, hiếm có (như trang sức cổ, đồng hồ hiếm) nhưng cần đóng phí bảo hiểm đặc biệt.
- Lừa đảo gói hàng bị mất/thất lạc: Sau khi nạn nhân đã thanh toán một vài khoản phí, kẻ lừa đảo sẽ thông báo gói hàng bị thất lạc và cần thêm tiền để tìm kiếm hoặc thay thế.
Câu chuyện thực tế về nạn nhân lừa đảo tình cảm
Câu chuyện 1: Món quà không bao giờ đến
Chị H., 35 tuổi, làm việc trong lĩnh vực kinh doanh tại Hà Nội, đã quen biết một người đàn ông tự xưng là John, quân nhân Mỹ đang làm nhiệm vụ tại Trung Đông. Sau vài tháng trò chuyện qua Facebook và WhatsApp, John thông báo muốn gửi cho chị H. một món quà đặc biệt bao gồm trang sức, điện thoại, và laptop.
Chỉ một ngày sau, chị H. nhận được email từ một “công ty vận chuyển” yêu cầu thanh toán 1.500 USD phí vận chuyển và hải quan. Sau khi chuyển tiền, chị H. tiếp tục nhận được yêu cầu thanh toán thêm nhiều khoản phí khác với lý do gói hàng bị giữ lại vì chứa ngoại tệ.
John liên tục trấn an chị H. rằng đây là thủ tục bình thường và hứa sẽ hoàn trả toàn bộ số tiền khi gói hàng đến nơi. Cuối cùng, chị H. đã mất tổng cộng 5.000 USD mà không nhận được bất kỳ món quà nào. Khi chị tìm cách liên lạc lại, cả John và “công ty vận chuyển” đều biến mất.
Câu chuyện 2: Đầu tư “sinh lời cao” với người yêu qua mạng
Anh T., 28 tuổi, nhận được lời mời kết bạn từ một tài khoản có tên Susan, với ảnh đại diện là một phụ nữ xinh đẹp. Susan tự giới thiệu là một doanh nhân người Singapore đang kinh doanh tại châu Âu. Sau một thời gian trò chuyện, Susan thường xuyên chia sẻ về thành công tài chính của mình và mối quan hệ tình cảm ngày càng phát triển.
Một ngày, Susan mời anh T. tham gia vào một dự án đầu tư tiền điện tử với lợi nhuận “đảm bảo” 30% mỗi tháng. Anh T. đã chuyển 2.000 USD vào một ví tiền điện tử do Susan cung cấp. Ban đầu, anh thậm chí còn nhận được “lợi nhuận” nhỏ để tạo niềm tin.
Dựa vào kết quả ban đầu, anh T. tiếp tục đầu tư thêm 8.000 USD. Tuy nhiên, khi anh T. muốn rút tiền, Susan liên tục đưa ra lý do trì hoãn và cuối cùng biến mất hoàn toàn cùng với số tiền đầu tư.
Danh sách kiểm tra để tránh bị lừa đảo tình cảm
Kiểm tra hồ sơ mạng xã hội
- Thời gian tạo tài khoản có mới không?
- Số lượng bạn bè/người theo dõi có ít không?
- Có ít bài đăng hoặc tương tác không?
- Ảnh đại diện có vẻ quá hoàn hảo hoặc chuyên nghiệp không?
- Nội dung đăng tải có nhất quán với thông tin cá nhân mà họ chia sẻ với bạn không?
Đánh giá mối quan hệ
- Người đó có bày tỏ tình cảm quá nhanh không?
- Có luôn ca ngợi bạn quá mức không?
- Có thường xuyên nói về tương lai dài lâu mặc dù mới quen biết không?
- Có nói rằng chưa từng có cảm giác này với ai khác không?
- Có vẻ quá hoàn hảo trong mọi khía cạnh không?
Cảnh giác với yêu cầu tài chính
- Người đó có yêu cầu tiền với bất kỳ lý do gì không?
- Có nói về gửi quà giá trị lớn và sau đó có phát sinh chi phí không?
- Có mời bạn tham gia đầu tư với lợi nhuận “đảm bảo” cao không?
- Có nhờ bạn chuyển tiền hoặc nhận tiền hộ không?
- Có đề cập đến các vấn đề tài chính khẩn cấp không?
Xác minh danh tính
- Có thể video call trực tiếp không?
- Thông tin cá nhân có thể xác minh từ các nguồn độc lập không?
- Có sẵn lòng gặp mặt trực tiếp không?
- Có trả lời nhất quán về thông tin cá nhân khi bạn hỏi lại không?
- Số điện thoại liên lạc có phải là số quốc tế không?
Cách nhận biết website lừa đảo trong quá trình “nhận quà”
Kẻ lừa đảo thường tạo các trang web giả mạo công ty vận chuyển hoặc hải quan để tạo vẻ chuyên nghiệp. Dưới đây là cách nhận biết những trang web này:
Kiểm tra qua đường dẫn link
Địa chỉ web lừa đảo thường có các dấu hiệu sau2:
- Lỗi chính tả: Địa chỉ web thường đặt lệch ký tự, thiếu hoặc thừa một vài ký tự, hoặc thay thế một vài ký tự với ký tự khác gần giống. Ví dụ: shopeepv.com, fptshopvn.com2.
- Tên miền có tiền tố hoặc hậu tố sử dụng ký tự lạ. Ví dụ: https://suamaylanh.dien-may-xanh.net2.
- Tên miền phụ chèn thêm tên miền của trang hợp pháp. Ví dụ: https://shopee.sukientriankhachhang2021.com2.
- Sử dụng đuôi tên miền ít phổ biến: Các đuôi có độ tin cậy thấp như .info, .asia, .vip, .tk, .xyz… Ví dụ: https://www.shoppe8.vip2.
- Tên miền dài nhằm đánh lừa người dùng. Ví dụ: web-membbership-free-quatangtiki.com2.
Nhận biết qua giao diện website
- Nội dung chứa lỗi chính tả: Các trang web giả mạo thường không kiểm duyệt kỹ nội dung hoặc được tạo bởi kẻ xấu ở nước ngoài, do đó cách diễn đạt và dùng từ thường không chính xác2.
- Liên kết mạng xã hội không hoạt động: Các link liên kết mạng xã hội có thể dẫn đến trang chủ của trang web hoặc hồ sơ trống hoặc không đến đâu cả2.
- Yêu cầu thông tin cá nhân nhạy cảm: Cảnh giác khi website yêu cầu nhập các thông tin như số CMND/CCCD, số tài khoản ngân hàng2.
Cảnh giác với thông báo trên website
Các trang web giả mạo thường “giăng bẫy” bằng thông báo giật gân khiến người dùng hoảng sợ hoặc vui mừng2. Ví dụ:
- Thông báo về sự cố giao dịch
- Thông báo trúng thưởng, khuyến mãi, quà tặng
- Lời mời tải xuống phần mềm kèm theo thông báo thiết bị đã bị nhiễm virus
- Lời mời tải miễn phí nội dung có bản quyền đắt tiền
- Lời mời tham gia kiếm tiền nhanh, giới thiệu người khác để nhận hoa hồng cao2
Cách phòng tránh lừa đảo tình cảm
Tìm hiểu kỹ trước khi phát triển mối quan hệ
Hãy dành thời gian tìm hiểu người mới quen trước khi phát triển mối quan hệ sâu đậm. Kiểm tra thông tin cá nhân, tìm kiếm tên và hình ảnh của họ trên internet để xác minh danh tính. Sử dụng công cụ tìm kiếm ngược hình ảnh để kiểm tra xem ảnh đại diện có phải là ảnh thật của họ không.
Không bao giờ chuyển tiền cho người mới quen
Dù với lý do gì, tuyệt đối không chuyển tiền cho người bạn mới quen trên mạng. Nếu họ thực sự cần giúp đỡ, họ có thể tìm đến gia đình, bạn bè hoặc các tổ chức hỗ trợ. Đặc biệt, không bao giờ thanh toán bất kỳ khoản phí nào để nhận “quà tặng” từ người mới quen.
Cảnh giác với những câu chuyện quá hoàn hảo
Nếu mọi thứ nghe có vẻ quá hoàn hảo, có thể đó là một dấu hiệu cảnh báo. Kẻ lừa đảo thường xây dựng hình ảnh lý tưởng để thu hút nạn nhân. Hãy đặt câu hỏi và kiểm chứng thông tin họ cung cấp.
Yêu cầu video call
Những kẻ lừa đảo thường từ chối video call hoặc đưa ra lý do không thể thực hiện. Đây là một cách hiệu quả để xác minh danh tính của người bạn đang trò chuyện. Nếu họ liên tục từ chối với nhiều lý do khác nhau, đó là dấu hiệu đáng ngờ.
Tham khảo ý kiến từ người thân tin cậy
Khi có nghi ngờ, hãy chia sẻ tình huống với người thân hoặc bạn bè tin cậy để có góc nhìn khách quan. Nhiều khi, người ngoài cuộc sẽ nhận ra các dấu hiệu lừa đảo mà bạn có thể bỏ qua do tình cảm.
Báo cáo các trường hợp đáng ngờ
Nếu phát hiện tài khoản có dấu hiệu lừa đảo, hãy báo cáo cho nền tảng mạng xã hội và cơ quan chức năng. Điều này không chỉ bảo vệ bạn mà còn giúp ngăn chặn kẻ lừa đảo tiếp cận người khác.
Cách xử lý khi đã bị lừa đảo
Ngừng mọi liên lạc
Dừng ngay việc liên lạc với kẻ lừa đảo để tránh bị lừa thêm. Chặn tất cả các kênh liên lạc như số điện thoại, email, và tài khoản mạng xã hội.
Lưu lại bằng chứng
Lưu lại tất cả các tin nhắn, email, lịch sử chuyển tiền và thông tin liên quan làm bằng chứng. Chụp màn hình các trang web lừa đảo và lưu lại URL để cung cấp cho cơ quan chức năng.
Báo cáo với ngân hàng
Nếu đã chuyển tiền, hãy liên hệ ngay với ngân hàng để thông báo về giao dịch gian lận và yêu cầu ngừng giao dịch nếu có thể. Trong một số trường hợp, ngân hàng có thể giúp bạn lấy lại tiền nếu báo cáo đủ sớm.
Báo cáo với cơ quan chức năng
Trình báo với công an hoặc cơ quan an ninh mạng về vụ việc lừa đảo. Cung cấp đầy đủ thông tin và bằng chứng để hỗ trợ quá trình điều tra.
Thay đổi mật khẩu
Nếu đã chia sẻ thông tin đăng nhập hoặc thông tin cá nhân, hãy thay đổi mật khẩu cho tất cả các tài khoản quan trọng như email, ngân hàng trực tuyến, và mạng xã hội.
Tìm kiếm hỗ trợ tâm lý
Lừa đảo tình cảm không chỉ gây thiệt hại về tài chính mà còn gây tổn thương tinh thần. Hãy tìm kiếm sự hỗ trợ từ gia đình, bạn bè hoặc chuyên gia tâm lý nếu cần.
Kết luận
Lừa đảo tình cảm, đặc biệt là chiêu trò lừa đảo quà tặng từ bạn nước ngoài, là mối đe dọa ngày càng gia tăng trong thời đại số. Những kẻ lừa đảo ngày càng tinh vi trong cách tiếp cận và xây dựng lòng tin với nạn nhân.
Bằng cách hiểu rõ về các hình thức lừa đảo, nhận biết các dấu hiệu cảnh báo, và thực hiện các biện pháp phòng ngừa, bạn có thể bảo vệ bản thân và người thân khỏi những kẻ lừa đảo. Đặc biệt, luôn ghi nhớ quy tắc: không bao giờ chuyển tiền cho người mới quen trên mạng, dù với bất kỳ lý do gì.
Hãy luôn ghi nhớ khẩu hiệu: “Tình cảm quá nhanh, quà quá giá trị – Cảnh giác cao độ!” Đây không chỉ là một lời nhắc nhở mà còn là nguyên tắc quan trọng để bảo vệ bản thân trong thế giới trực tuyến đầy rẫy những rủi ro tiềm ẩn.
