Năm 2024 chứng kiến sự gia tăng đáng báo động của các vụ lừa đảo lớn tại Việt Nam, với thủ đoạn ngày càng tinh vi và quy mô thiệt hại lên đến hàng nghìn tỷ đồng. Từ những chiêu trò đầu tư tiền ảo hứa hẹn lợi nhuận “khủng” đến các cuộc gọi giả danh cơ quan chức năng, hàng nghìn người đã trở thành nạn nhân của những kẻ lừa đảo. “Học từ sai lầm của người khác – Một vụ lừa đảo chứa đựng nhiều bài học phòng tránh” – đó là thông điệp quan trọng cần ghi nhớ khi tìm hiểu về phân tích chiêu trò lừa đảo phổ biến hiện nay. Bài viết này sẽ phân tích 5 vụ lừa đảo tiêu biểu nhất trong năm qua, cùng những bài học từ nạn nhân lừa đảo giúp bạn và người thân tránh xa “cạm bẫy” tài chính.
1. Đầu tư tiền ảo FutureWealth – Lừa đảo hơn 500 tỷ đồng
Cơ chế hoạt động
FutureWealth là một trong những vụ lừa đảo lớn nhất năm 2024 khi giả mạo nền tảng đầu tư tiền ảo với giao diện chuyên nghiệp và đội ngũ nhân viên được đào tạo bài bản. Các đối tượng lừa đảo đã xây dựng một hệ sinh thái đầu tư tiền ảo hoàn chỉnh với website sang trọng, ứng dụng di động tinh tế và chứng chỉ giả mạo từ các tổ chức tài chính quốc tế. Nền tảng này hứa hẹn lợi nhuận từ 30% đến 200% chỉ trong vài tháng, đồng thời sử dụng công nghệ blockchain để đảm bảo “độ tin cậy” cho các giao dịch. Thủ đoạn phổ biến là cho người dùng rút được lợi nhuận nhỏ ban đầu để tạo lòng tin, sau đó khuyến khích đầu tư số tiền lớn hơn.
Phương thức tiếp cận nạn nhân
Đối tượng lừa đảo sử dụng chiến lược marketing đa kênh với quảng cáo trên mạng xã hội, video “người dùng” khoe lợi nhuận, và đặc biệt là tổ chức các hội thảo đầu tư tại khách sạn 5 sao. Họ thuê người nổi tiếng làm đại sứ thương hiệu và xây dựng cộng đồng nhà đầu tư giả trên Telegram, Facebook để tạo hiệu ứng đám đông. Các nạn nhân thường được tiếp cận qua các nhóm đầu tư, diễn đàn tài chính, thậm chí từ người thân, bạn bè đã vô tình trở thành “cộng tác viên” không lương của kẻ lừa đảo.
Câu chuyện nạn nhân thực tế
Anh Nguyễn Văn T. (42 tuổi, Hà Nội) – Giám đốc một công ty tư vấn đã mất hơn 2 tỷ đồng sau 8 tháng tham gia FutureWealth. Ban đầu, anh T. đầu tư 50 triệu và rút được 80 triệu sau 1 tháng. Phấn khởi với khoản lợi nhuận 60%, anh tiếp tục đầu tư 500 triệu, rồi 1,5 tỷ đồng. Khi cố gắng rút tiền lần thứ ba, hệ thống báo lỗi và yêu cầu đóng thêm “phí bảo hiểm giao dịch” trị giá 200 triệu. Sau khi đóng thêm phí, tài khoản của anh bị khóa vĩnh viễn và nhân viên hỗ trợ biến mất.
“Tôi đã nghiên cứu kỹ trước khi đầu tư. Website của họ có chứng chỉ bảo mật, có địa chỉ văn phòng tại Singapore, thậm chí tôi đã tham dự buổi hội thảo ở Hà Nội với hàng trăm nhà đầu tư khác. Mọi thứ trông rất chuyên nghiệp,” anh T. chia sẻ.
Chị Trần Thị H. (35 tuổi, TP.HCM) cũng là nạn nhân khi đã thế chấp căn hộ để vay 1,2 tỷ đồng đầu tư vào FutureWealth sau khi thấy một người bạn đăng bảng lợi nhuận ấn tượng trên Facebook. Hiện tại, chị không chỉ mất tiền đầu tư mà còn phải gánh khoản nợ ngân hàng với lãi suất cao.
Bài học rút ra
Việc nhận diện các dự án tiền ảo lừa đảo ngày càng khó khăn do thủ đoạn ngày càng tinh vi, nhưng vẫn có thể nhận biết qua một số dấu hiệu. Lời hứa lợi nhuận cao bất thường (trên 20% một tháng) là dấu hiệu đầu tiên của lừa đảo. Các sàn giao dịch tiền ảo hợp pháp không bao giờ cam kết lợi nhuận cố định. Mô hình kinh doanh thiếu minh bạch, chỉ tập trung vào việc mời gọi người khác tham gia đầu tư cũng là dấu hiệu đáng ngờ.
“Tôi đã quá tin vào hứa hẹn của họ mà quên đi nguyên tắc đầu tư cơ bản: nếu lợi nhuận cao bất thường, rủi ro cũng cao bất thường,” anh T. thừa nhận.
Danh sách kiểm tra nhận biết
Trước khi đầu tư vào bất kỳ dự án tiền ảo nào, hãy kiểm tra:
- Giấy phép hoạt động: Tra cứu thông tin doanh nghiệp tại cổng thông tin quốc gia
- Đội ngũ phát triển: Xác minh lý lịch của người sáng lập trên LinkedIn, kiểm tra liên kết với các dự án trước đó
- Whitepaper: Đọc kỹ tài liệu kỹ thuật, đánh giá tính khả thi của dự án
- Cộng đồng: Tham khảo ý kiến từ các cộng đồng cryptocurrency uy tín
- Mã nguồn: Kiểm tra xem dự án có mã nguồn mở và được kiểm toán bởi công ty bảo mật không
- Lợi nhuận: Cảnh giác với các dự án hứa hẹn lợi nhuận cao bất thường
2. Chiêu trò giả danh công an điều tra – Thủ đoạn chiếm đoạt 200 tỷ đồng
Cơ chế hoạt động
Trong năm 2024, hình thức lừa đảo giả danh cơ quan chức năng đã phát triển lên một tầm cao mới khi các đối tượng lừa đảo sử dụng công nghệ deepfake và AI để tạo ra các cuộc gọi video giả mạo hoàn hảo. Chúng giả danh cán bộ công an, kiểm sát viên, thậm chí cả lãnh đạo cấp cao của các cơ quan nhà nước để tạo áp lực tâm lý cho nạn nhân. Kịch bản phổ biến là thông báo nạn nhân đang bị điều tra trong một vụ án nghiêm trọng như rửa tiền, buôn bán ma túy hoặc liên quan đến đường dây tội phạm xuyên quốc gia.
Đặc biệt, trong những vụ tinh vi nhất, đối tượng có thể hack camera an ninh hoặc sử dụng thông tin cá nhân mà nạn nhân từng chia sẻ trên mạng xã hội để tạo độ tin cậy. Sau khi tạo áp lực, chúng yêu cầu nạn nhân chuyển tiền vào “tài khoản tạm giữ” để “chứng minh nguồn gốc hợp pháp” của số tiền.
Phương thức tiếp cận nạn nhân
Chiêu trò này nhắm vào nhiều đối tượng, đặc biệt là người lớn tuổi, người ít am hiểu về công nghệ. Các cuộc gọi thường diễn ra vào thời điểm nạn nhân khó tập trung suy nghĩ như sáng sớm hoặc đêm muộn. Đối tượng thường có thông tin cá nhân của nạn nhân (tên tuổi, số CMND/CCCD, địa chỉ) nên tạo được lòng tin ban đầu. Giọng điệu của chúng luôn nghiêm trọng, gây sợ hãi và thúc ép nạn nhân phải hành động ngay lập tức.
Câu chuyện nạn nhân thực tế
Bà Phạm Thị L. (68 tuổi, Đà Nẵng) nhận được cuộc gọi từ một người tự xưng là Thượng tá công an vào lúc 5 giờ sáng. Người này thông báo bà L. đang bị điều tra trong một vụ rửa tiền quốc tế và sẽ bị tạm giam nếu không hợp tác. Sau đó, cuộc gọi được chuyển qua Viber video, nơi bà L. thấy một người đàn ông mặc cảnh phục, trong phòng làm việc có cờ Tổ quốc và biểu tượng công an.
“Họ biết rõ tên tuổi, số CMND, thậm chí cả địa chỉ và thông tin con cái tôi. Tôi hoàn toàn tin đây là công an thật,” bà L. kể. Trong tình trạng hoảng loạn, bà đã chuyển toàn bộ tiền tiết kiệm 1,5 tỷ đồng vào tài khoản “an toàn” theo yêu cầu. Chỉ khi con trai bà từ nước ngoài gọi về và phát hiện dấu hiệu bất thường, gia đình mới nhận ra đây là lừa đảo.
Một trường hợp khác là anh Lê Văn H. (42 tuổi, Bình Dương) – một doanh nhân đã mất 3 tỷ đồng sau khi nhận được “lệnh bắt” giả mạo có đầy đủ con dấu và chữ ký. Anh được yêu cầu giữ bí mật tuyệt đối và không được thông báo cho bất kỳ ai về “vụ án”.
Bài học rút ra
Các cơ quan chức năng đã nhiều lần khẳng định không bao giờ thông báo về việc điều tra, không yêu cầu chuyển tiền vào tài khoản “an toàn” qua điện thoại, và mọi việc làm việc đều có giấy triệu tập chính thức. Trường hợp nghi ngờ, người dân nên đến trực tiếp cơ quan công an gần nhất để xác minh thông tin.
“Cảm giác sợ hãi khiến tôi không thể suy nghĩ thấu đáo. Sau này nghĩ lại, có quá nhiều dấu hiệu khả nghi mà lúc đó tôi không nhận ra,” bà L. chia sẻ sau vụ việc.
Danh sách kiểm tra nhận biết
Để tránh bị lừa bởi chiêu trò này, người dân cần:
- Giữ bình tĩnh: Đây là yếu tố quan trọng nhất khi tiếp nhận thông tin qua điện thoại
- Xác minh danh tính: Ghi lại tên, chức vụ của người gọi và kiểm tra lại qua số điện thoại chính thức của cơ quan chức năng
- Không chuyển tiền: Cơ quan chức năng không bao giờ yêu cầu chuyển tiền qua điện thoại
- Không chia sẻ mã OTP: Dù với bất kỳ lý do gì
- Thông báo người thân: Nếu nhận được cuộc gọi đáng ngờ, hãy thông báo ngay cho người thân
- Báo cáo: Liên hệ ngay với cơ quan công an địa phương nếu nghi ngờ bị lừa đảo
Hãy chia sẻ thông tin này để bảo vệ người thân của bạn!
Mỗi ngày tại Việt Nam có hàng trăm người trở thành nạn nhân của các vụ lừa đảo, mất từ vài triệu đến hàng tỷ đồng. Điều đáng buồn là nhiều trường hợp có thể tránh được nếu người dân được cung cấp thông tin đầy đủ. Hãy chia sẻ bài viết này đến người thân, bạn bè của bạn, đặc biệt là người cao tuổi – đối tượng dễ bị tổn thương nhất trước các chiêu trò lừa đảo.
Việc phòng tránh lừa đảo không chỉ là trách nhiệm cá nhân mà còn là trách nhiệm cộng đồng. Mỗi thông tin bạn chia sẻ có thể giúp một người tránh được cạm bẫy tài chính, bảo vệ tài sản và sự an toàn tinh thần.
3. Lừa đảo việc làm online lương cao – Chiếm đoạt hơn 150 tỷ đồng (tiếp)
Câu chuyện nạn nhân thực tế
Chị Nguyễn Thị M. (26 tuổi, sinh viên mới ra trường tại TP.HCM) đã mất 50 triệu đồng sau khi tham gia làm “cộng tác viên đánh giá sản phẩm” qua Telegram. Ban đầu, chị M. được giao nhiệm vụ đơn giản như đánh giá các ứng dụng mua sắm và nhận được khoản tiền nhỏ (50.000 – 100.000 đồng) cho mỗi nhiệm vụ.
“Tôi làm khoảng 1 tuần và kiếm được gần 2 triệu đồng. Họ thanh toán đúng hẹn nên tôi rất tin tưởng,” chị M. kể. Sau đó, “quản lý” giới thiệu cho chị tham gia một “gói nhiệm vụ” trị giá 20 triệu đồng với lời hứa hoàn lại tiền gốc và thêm 5 triệu đồng lợi nhuận sau khi hoàn thành. Tuy nhiên, sau khi chuyển tiền, chị M. không nhận được nhiệm vụ nào nữa, và tài khoản Telegram của “quản lý” đã bị khóa.
Một nạn nhân khác là anh Hoàng Văn K. (30 tuổi, Hải Phòng), người đã mất gần 100 triệu đồng khi tham gia một công việc “nhập liệu tại nhà”. Anh K. được yêu cầu đặt cọc để nhận công việc và sau đó phải nộp thêm các khoản phí khác như “phí duy trì hệ thống”, “phí bảo hiểm công việc”. Sau khi chuyển tiền, anh không thể liên lạc được với bất kỳ ai trong tổ chức.
Bài học rút ra
Các công việc online lương cao nhưng yêu cầu đặt cọc hoặc phí trước là dấu hiệu rõ ràng của lừa đảo. Người tìm việc cần cảnh giác với những lời hứa thu nhập cao bất thường và luôn xác minh thông tin nhà tuyển dụng qua các nguồn uy tín.
Danh sách kiểm tra nhận biết:
- Không bao giờ chuyển tiền đặt cọc cho nhà tuyển dụng.
- Xác minh thông tin công ty qua các kênh chính thức như website, số điện thoại cố định.
- Tìm kiếm đánh giá hoặc phản hồi từ những người từng làm việc với tổ chức đó.
- Cảnh giác với các công việc yêu cầu thông tin cá nhân nhạy cảm như số tài khoản ngân hàng hoặc mã OTP.
4. Lừa đảo qua mạng xã hội – Chiếm đoạt hàng trăm tỷ đồng
Cơ chế hoạt động
Mạng xã hội tiếp tục là mảnh đất màu mỡ cho các đối tượng lừa đảo trong năm 2024. Các chiêu trò phổ biến bao gồm giả danh người nổi tiếng, tổ chức từ thiện, hoặc bán hàng online không có thật. Đặc biệt, các đối tượng còn sử dụng tài khoản bị hack để mạo danh bạn bè, người thân của nạn nhân nhằm vay tiền hoặc yêu cầu chuyển khoản.
Một hình thức khác là dụ dỗ nạn nhân tham gia vào các chương trình khuyến mãi giả mạo, yêu cầu cung cấp thông tin cá nhân hoặc mã OTP để nhận giải thưởng.
Phương thức tiếp cận nạn nhân
Các đối tượng thường sử dụng tin nhắn riêng tư trên Facebook, Zalo hoặc Instagram để tiếp cận nạn nhân. Nội dung tin nhắn thường mang tính cấp bách như “Cần gấp một khoản tiền nhỏ”, “Bạn trúng thưởng một chiếc iPhone”, hoặc “Hãy giúp đỡ hoàn cảnh khó khăn này”.
Câu chuyện nạn nhân thực tế
Chị Lê Thị P. (29 tuổi, Hà Nội) đã mất 30 triệu đồng khi nhận được tin nhắn từ tài khoản Facebook của bạn thân nhờ chuyển khoản gấp để giải quyết việc gia đình. Tin nhắn đi kèm với hình ảnh giấy tờ tùy thân của người bạn (do kẻ lừa đảo lấy từ tài khoản bị hack). Sau khi chuyển tiền, chị P. mới phát hiện tài khoản Facebook kia đã bị hack từ trước.
Anh Nguyễn Văn Q. (35 tuổi, Đà Nẵng) cũng trở thành nạn nhân khi tham gia một chương trình khuyến mãi giả mạo trên Zalo. Anh được yêu cầu cung cấp mã OTP để xác nhận nhận thưởng nhưng ngay sau đó tài khoản ngân hàng của anh bị rút sạch.
Bài học rút ra
Người dùng mạng xã hội cần cảnh giác với mọi tin nhắn yêu cầu chuyển tiền hoặc cung cấp thông tin cá nhân. Các chương trình khuyến mãi hợp pháp không bao giờ yêu cầu mã OTP hoặc phí trước.
Danh sách kiểm tra nhận biết:
- Xác minh trực tiếp với người gửi tin nhắn qua cuộc gọi.
- Không cung cấp mã OTP cho bất kỳ ai.
- Kiểm tra kỹ đường link trước khi nhấp vào.
- Báo cáo và chặn các tài khoản nghi ngờ lừa đảo.
5. Lừa đảo bán hàng đa cấp – Hứa hẹn lợi nhuận khổng lồ
Cơ chế hoạt động
Bán hàng đa cấp vẫn là hình thức lừa đảo phổ biến tại Việt Nam trong năm 2024 với nhiều biến tướng mới. Các đối tượng thường hứa hẹn lợi nhuận cao nếu tham gia hệ thống và mời gọi thêm người khác vào mạng lưới. Thay vì tập trung vào sản phẩm thực tế, mô hình này chủ yếu xoay quanh việc thu hút đầu tư từ các thành viên mới.
Một số tổ chức còn sử dụng sản phẩm kém chất lượng hoặc không có giá trị thực tế để che giấu bản chất lừa đảo của mình.
Phương thức tiếp cận nạn nhân
Các đối tượng thường tiếp cận qua bạn bè, người quen hoặc tổ chức các buổi hội thảo hoành tráng để tạo lòng tin. Họ sử dụng hình ảnh những người thành công trong hệ thống để thuyết phục nạn nhân đầu tư.
Câu chuyện nạn nhân thực tế
Anh Trần Văn D. (40 tuổi, Bình Dương) đã mất hơn 500 triệu đồng sau khi tham gia một hệ thống bán hàng đa cấp chuyên về mỹ phẩm nhập khẩu. Ban đầu, anh được hứa hẹn lợi nhuận lên đến 50% mỗi tháng nếu đầu tư vào hệ thống và mời gọi thêm thành viên mới. Tuy nhiên, chỉ sau vài tháng, hệ thống sụp đổ và toàn bộ số tiền của anh không thể thu hồi.
Chị Nguyễn Thị N. (28 tuổi, TP.HCM) cũng là nạn nhân khi bị dụ dỗ mua sản phẩm thực phẩm chức năng không rõ nguồn gốc với giá cao gấp nhiều lần giá trị thực tế.
Bài học rút ra
Người dân cần cảnh giác với mọi lời mời gọi đầu tư lợi nhuận cao bất thường và luôn kiểm tra kỹ tính hợp pháp của tổ chức trước khi tham gia.
Danh sách kiểm tra nhận biết:
- Tìm hiểu kỹ về sản phẩm và mô hình kinh doanh.
- Không tham gia nếu mô hình chỉ tập trung vào việc mời gọi thành viên mới.
- Kiểm tra giấy phép hoạt động của công ty qua cơ quan chức năng.
- Tham khảo ý kiến chuyên gia tài chính trước khi đầu tư.
Kết luận
Năm 2024 là năm đầy thử thách với sự bùng nổ của các vụ lừa đảo lớn tại Việt Nam, từ đầu tư tiền ảo đến giả danh cơ quan chức năng hay mạng xã hội. Tuy nhiên, mỗi vụ việc đều chứa đựng những bài học quý giá giúp chúng ta nâng cao cảnh giác và bảo vệ bản thân khỏi những chiêu trò tinh vi.
Hãy chia sẻ bài viết này đến bạn bè và người thân để cùng nhau xây dựng một cộng đồng an toàn hơn!
