Tổng quan tình hình an ninh mạng Việt Nam 2025: Thách thức và giải pháp bảo vệ người dùng

I. Mở đầu

Trong bối cảnh Việt Nam ngày càng hội nhập sâu rộng vào kỷ nguyên số, sự phụ thuộc vào internet và các dịch vụ trực tuyến đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày của người dân. Từ các giao dịch thương mại điện tử, hoạt động trên mạng xã hội, đến các dịch vụ ngân hàng trực tuyến, người Việt Nam đang tận dụng triệt để những tiện ích mà thế giới số mang lại. Tuy nhiên, sự gia tăng mạnh mẽ của các hoạt động trực tuyến cũng kéo theo sự gia tăng tương ứng của các mối đe dọa an ninh mạng, đặc biệt nhắm vào người dùng cá nhân trong năm 2025. Sự phát triển không ngừng của công nghệ đã tạo ra những cơ hội mới cho tội phạm mạng để khai thác các lỗ hổng và nhắm mục tiêu vào thông tin cá nhân có giá trị. Do đó, việc trang bị kiến thức về các mối đe dọa an ninh mạng hiện hữu và áp dụng các biện pháp bảo vệ hiệu quả trở nên vô cùng quan trọng đối với mỗi người dùng internet tại Việt Nam.

II. Tổng quan tình hình an ninh mạng Việt Nam 2025

• Bối cảnh chung:
  • Tình hình an ninh mạng tại Việt Nam trong năm 2025 được dự báo sẽ diễn biến phức tạp và khó lường, chịu tác động mạnh mẽ từ sự phát triển nhanh chóng của các công nghệ tiên tiến như Trí tuệ nhân tạo (AI) và Internet vạn vật (IoT) ¹. Sự tiến bộ này, dù mang lại nhiều lợi ích, nhưng đồng thời cũng mở ra những hướng tấn công mới và tinh vi hơn cho các đối tượng xấu.
  • Sự mở rộng của nền kinh tế số và những nỗ lực mạnh mẽ trong quá trình chuyển đổi số quốc gia đang tạo ra một không gian mạng rộng lớn hơn, đồng nghĩa với việc tăng diện tích bề mặt tấn công mà các cá nhân và tổ chức phải đối mặt ². Khi ngày càng có nhiều dịch vụ và hoạt động được thực hiện trực tuyến, nguy cơ trở thành nạn nhân của các cuộc tấn công mạng cũng gia tăng đáng kể.
  • Phân tích chuyên sâu: Sự gia tăng mức độ phụ thuộc vào các nền tảng kỹ thuật số trong cuộc sống thường nhật của người dân Việt Nam đang tạo ra một môi trường màu mỡ cho các hoạt động tội phạm mạng nhắm vào cá nhân. [Phân tích dựa trên bối cảnh chung]. Việc sử dụng internet ngày càng phổ biến cho nhiều mục đích khác nhau, từ mua sắm và giải trí đến các giao dịch tài chính quan trọng, vô tình làm tăng số lượng thông tin cá nhân nhạy cảm được lưu trữ và trao đổi trực tuyến. Điều này tạo ra nhiều cơ hội hơn cho tội phạm mạng để khai thác các lỗ hổng bảo mật và thực hiện các hành vi tấn công nhằm vào người dùng thông qua nhiều phương thức khác nhau, bao gồm lừa đảo trực tuyến, đánh cắp thông tin cá nhân, và phát tán phần mềm độc hại.
• Chiến lược An toàn, An ninh mạng quốc gia:
  • Việt Nam đã ban hành Chiến lược An toàn, An ninh mạng quốc gia, thể hiện sự chủ động của chính phủ trong việc đối phó với các thách thức an ninh mạng ngày càng gia tăng ⁴. Chiến lược này đặt ra các mục tiêu cụ thể nhằm nâng cao năng lực bảo đảm an ninh mạng của quốc gia.
  • Đến năm 2025, các mục tiêu quan trọng bao gồm việc duy trì vị trí trong top 25-30 trên bảng xếp hạng Chỉ số an toàn, an ninh mạng toàn cầu (GCI), xây dựng một hệ thống phòng thủ an ninh mạng quốc gia vững chắc, và nâng cao nhận thức về an ninh mạng cho người dân ⁴.
  • Chiến lược cũng đặc biệt nhấn mạnh việc bảo vệ cơ sở hạ tầng số quan trọng, dữ liệu số, và khuyến khích sử dụng các sản phẩm và giải pháp an toàn thông tin mạng do Việt Nam phát triển (“Make in Vietnam”) ⁴. Điều này thể hiện nỗ lực xây dựng một hệ sinh thái an ninh mạng tự chủ và đáng tin cậy.
  • Các bộ, ngành khác nhau, ví dụ như Bộ Tài chính, đang tích cực xây dựng kế hoạch triển khai chiến lược này trong phạm vi quản lý của mình, với các mục tiêu cụ thể như đảm bảo an toàn thông tin cho 100% hệ thống thông tin và triển khai mô hình bảo vệ 4 lớp ⁸. Điều này cho thấy sự phối hợp đồng bộ giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện chiến lược.
  • Phân tích chuyên sâu: Việc chính phủ Việt Nam chủ động xây dựng và triển khai Chiến lược An toàn, An ninh mạng quốc gia cho thấy tầm quan trọng của vấn đề này ở cấp quốc gia. Tuy nhiên, để chiến lược này thực sự hiệu quả trong việc bảo vệ người dùng cá nhân, cần có sự truyền tải thông tin và hướng dẫn cụ thể, dễ hiểu đến người dân về cách họ có thể góp phần vào mục tiêu chung và bảo vệ chính mình trong không gian mạng. [Phân tích dựa trên mục tiêu chiến lược]. Việc nâng cao nhận thức và kỹ năng cho người dùng cuối là một yếu tố then chốt để đạt được các mục tiêu an ninh mạng quốc gia.
• Dự báo từ Google:
  • Theo cảnh báo từ Google, ba mối đe dọa an ninh mạng lớn nhất trên toàn cầu trong năm 2025 bao gồm các cuộc tấn công sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI), các cuộc tấn công mạng do các tổ chức chính phủ hậu thuẫn, và sự tiếp tục của các cuộc tấn công ransomware ⁹. Những dự báo này cho thấy các xu hướng nguy hiểm có thể ảnh hưởng đến cả Việt Nam.
  • Đặc biệt, Google dự đoán rằng AI sẽ được khai thác mạnh mẽ để tạo ra các cuộc tấn công tinh vi hơn, chẳng hạn như deepfake (video và âm thanh giả mạo), vishing (lừa đảo qua điện thoại), và phishing (lừa đảo trực tuyến) ⁹. Điều này cho thấy người dùng cá nhân sẽ phải đối mặt với những hình thức lừa đảo ngày càng khó phát hiện.
  • Phân tích chuyên sâu: Dự báo của Google về sự gia tăng các cuộc tấn công sử dụng AI có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với tình hình an ninh mạng tại Việt Nam trong năm 2025, đặc biệt là khi xét đến các mối đe dọa nhắm vào người dùng cá nhân. [Phân tích dựa trên dự báo của Google]. Với khả năng tạo ra nội dung giả mạo ngày càng chân thực và khó phân biệt, AI sẽ là một công cụ mạnh mẽ trong tay kẻ xấu để thực hiện các hành vi lừa đảo tinh vi, từ việc giả mạo người thân, bạn bè đến các tổ chức uy tín. Người dùng cần nâng cao cảnh giác với những nội dung và yêu cầu bất thường, ngay cả khi chúng có vẻ đến từ những nguồn đáng tin cậy.

III. Các mối đe dọa an ninh mạng phổ biến nhắm vào người dùng cá nhân

• Lừa đảo trực tuyến và Kỹ nghệ xã hội:
  • Lừa đảo trực tuyến (phishing), đặc biệt là các biến thể ngày càng tinh vi của nó, vẫn là một trong những mối đe dọa hàng đầu và nguy hiểm nhất đối với người dùng internet tại Việt Nam ². Các đối tượng tấn công liên tục điều chỉnh và cải tiến các kỹ thuật lừa đảo để vượt qua các biện pháp bảo mật và khai thác tâm lý người dùng.
  • Kỹ nghệ xã hội (social engineering) là một yếu tố then chốt trong các cuộc tấn công này, khi kẻ xấu lợi dụng các yếu tố tâm lý, sự tin tưởng, hoặc thiếu hiểu biết của người dùng để dụ dỗ họ tiết lộ thông tin cá nhân nhạy cảm như tên đăng nhập, mật khẩu, thông tin tài chính, hoặc mã OTP ². Các cuộc tấn công thường tạo ra cảm giác cấp bách hoặc sợ hãi để khiến nạn nhân hành động mà không suy nghĩ kỹ.
  • Phân tích chuyên sâu: Các cuộc tấn công lừa đảo trực tuyến ngày càng trở nên khó nhận biết hơn bao giờ hết, với việc sử dụng các kỹ thuật tinh vi, sao chép giao diện của các trang web và dịch vụ hợp pháp một cách hoàn hảo, và sử dụng ngôn ngữ thuyết phục. [Phân tích dựa trên sự tinh vi của phishing]. Tội phạm mạng không ngừng đầu tư vào việc làm cho các nỗ lực lừa đảo của họ trông càng giống thật càng tốt, thường xuyên sử dụng các chiêu trò mới và khai thác các sự kiện thời sự để tăng tính thuyết phục. Điều này đòi hỏi người dùng phải luôn cảnh giác và trang bị cho mình những kiến thức cần thiết để nhận diện các dấu hiệu của một cuộc tấn công lừa đảo.
• Phần mềm độc hại (bao gồm phần mềm gián điệp và mã độc tống tiền):
  • Phần mềm độc hại (malware) tiếp tục là một mối đe dọa nghiêm trọng đối với người dùng cá nhân. Phần mềm gián điệp (spyware), được thiết kế để bí mật theo dõi hoạt động của người dùng và đánh cắp thông tin nhạy cảm, đang trở thành một mối lo ngại ngày càng tăng, đặc biệt khi người dùng có xu hướng cài đặt nhiều ứng dụng và phần mềm trên thiết bị của mình ².
  • Mã độc tống tiền (ransomware), mặc dù thường nhắm vào các tổ chức, nhưng cũng có thể gây ảnh hưởng trực tiếp đến người dùng cá nhân bằng cách mã hóa các tập tin cá nhân quan trọng và đòi tiền chuộc để khôi phục quyền truy cập ¹⁰. Việc mất quyền truy cập vào những dữ liệu cá nhân quý giá có thể gây ra những thiệt hại không nhỏ về mặt tinh thần và tài chính.
  • Sự xuất hiện của các biến thể phần mềm độc hại tinh vi như GoldDigger, nhắm mục tiêu cụ thể vào các ứng dụng tài chính và ví điện tử để đánh cắp thông tin tài chính, cho thấy sự phát triển chuyên biệt của các mối đe dọa này ¹¹. Điều này cho thấy tội phạm mạng đang tập trung vào việc khai thác các dịch vụ trực tuyến mà người dùng thường xuyên sử dụng để thực hiện các hành vi phạm pháp.
  • Ngoài ra, các nhóm tội phạm mạng trong nước cũng đang ngày càng phát triển và sử dụng các loại phần mềm độc hại của riêng họ, chẳng hạn như Braodo Stealer, VietCredCare, và SteelFox, nhắm vào trình duyệt, tài khoản mạng xã hội, và dữ liệu nhạy cảm của người dùng ¹¹. Điều này cho thấy một hệ sinh thái tội phạm mạng địa phương đang phát triển và gây ra những mối đe dọa cụ thể cho người dùng Việt Nam.
  • Phân tích chuyên sâu: Sự đa dạng và độ phức tạp ngày càng tăng của các loại phần mềm độc hại nhắm vào người dùng cá nhân tại Việt Nam cho thấy một xu hướng rõ ràng trong các cuộc tấn công mạng, tập trung vào việc chiếm đoạt tài sản tài chính và đánh cắp thông tin cá nhân có giá trị. [Phân tích dựa trên sự gia tăng của malware]. Tội phạm mạng đang không ngừng tìm kiếm và khai thác các lỗ hổng bảo mật trên nhiều nền tảng và thiết bị khác nhau, từ máy tính cá nhân đến điện thoại di động, và phát triển các công cụ độc hại ngày càng tinh vi để đạt được mục tiêu của mình. Người dùng cần nâng cao ý thức về việc bảo vệ thiết bị của mình và tránh tải xuống hoặc cài đặt phần mềm từ các nguồn không đáng tin cậy.
• Rò rỉ dữ liệu và Đánh cắp danh tính:
  • Tình trạng rò rỉ dữ liệu cá nhân đã trở thành một vấn nạn đáng lo ngại tại Việt Nam, với số lượng lớn thông tin cá nhân bị xâm phạm và mua bán trái phép trên các diễn đàn ngầm và dark web ¹¹. Việc này tạo ra một nguồn cung dồi dào thông tin cho các hoạt động tấn công mạng khác.
  • Những dữ liệu bị rò rỉ này thường được tội phạm mạng sử dụng để thực hiện các cuộc tấn công lừa đảo có độ chính xác cao hơn, nhắm mục tiêu vào từng cá nhân cụ thể dựa trên thông tin họ đã thu thập được. Nó cũng là tiền đề cho các hành vi đánh cắp danh tính, trong đó kẻ xấu mạo danh người khác để thực hiện các hành vi phạm pháp hoặc trục lợi tài chính ¹³.
  • Đáng báo động hơn, đánh cắp danh tính được dự đoán sẽ trở thành một trong những mục tiêu hàng đầu của các cuộc tấn công mạng trong năm 2025, cho thấy sự tập trung của tội phạm mạng vào việc khai thác thông tin cá nhân bị đánh cắp ¹⁵.
  • Phân tích chuyên sâu: Sự phổ biến và dễ dàng tiếp cận của dữ liệu cá nhân bị đánh cắp tại Việt Nam đang tạo ra một môi trường cực kỳ rủi ro, nơi mà người dùng trở nên đặc biệt dễ bị tổn thương trước các cuộc tấn công có chủ đích và tinh vi. [Phân tích dựa trên tình trạng rò rỉ dữ liệu]. Khi thông tin cá nhân của một người đã bị lộ, kẻ xấu có thể sử dụng nó để tạo ra các kịch bản lừa đảo rất thuyết phục, truy cập trái phép vào các tài khoản trực tuyến, hoặc thậm chí thực hiện các hành vi phạm pháp dưới danh nghĩa của nạn nhân. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo vệ dữ liệu cá nhân và nâng cao nhận thức về những hậu quả tiềm ẩn của việc rò rỉ thông tin.

IV. Xu hướng tấn công mạng mới nổi trong năm 2025

• Vai trò của Trí tuệ nhân tạo (AI):
  • Trí tuệ nhân tạo (AI) đang nhanh chóng thay đổi bối cảnh an ninh mạng, mang đến cả những cơ hội phòng thủ mạnh mẽ hơn và những công cụ tấn công tinh vi hơn cho tội phạm mạng ¹. Năm 2025 dự kiến sẽ chứng kiến sự gia tăng đáng kể vai trò của AI trong cả tấn công và phòng thủ.
  • Về mặt tấn công, AI có thể được sử dụng để phát triển các loại phần mềm độc hại thông minh hơn, có khả năng tự học hỏi, thích ứng và vượt qua các biện pháp bảo mật truyền thống ¹. Điều này khiến cho việc phát hiện và ngăn chặn các mối đe dọa trở nên khó khăn hơn nhiều.
  • AI cũng cho phép tội phạm mạng tạo ra các chiến dịch lừa đảo trực tuyến (phishing) có độ chính xác cao hơn, nhắm mục tiêu cụ thể vào từng nhóm người dùng dựa trên thông tin thu thập được, và tăng đáng kể tỷ lệ thành công của các cuộc tấn công ¹. Khả năng phân tích dữ liệu lớn và tạo ra nội dung phù hợp với từng nạn nhân làm cho các cuộc tấn công trở nên rất thuyết phục.
  • Phân tích chuyên sâu: Việc tích hợp AI vào các phương thức tấn công mạng đang làm gia tăng đáng kể mức độ nguy hiểm cho người dùng cá nhân tại Việt Nam, khi các cuộc tấn công trở nên cá nhân hóa hơn, khó bị phát hiện hơn và có khả năng gây ra những hậu quả nghiêm trọng hơn. [Phân tích dựa trên vai trò của AI]. Khả năng tự động hóa và tối ưu hóa các chiến thuật tấn công của AI cho phép tội phạm mạng thực hiện các cuộc tấn công trên quy mô lớn với độ chính xác cao, đặt ra những thách thức chưa từng có cho công tác bảo vệ an ninh mạng.
• Công nghệ Deepfake:
  • Công nghệ deepfake, một ứng dụng mạnh mẽ của AI, đang nổi lên như một mối đe dọa an ninh mạng đáng lo ngại đối với người dùng cá nhân bằng khả năng tạo ra các hình ảnh và video giả mạo có độ chân thực cao, khó có thể phân biệt được với nội dung thật ¹. Sự phát triển nhanh chóng của công nghệ này đang khiến nó trở nên dễ tiếp cận hơn đối với cả những kẻ tấn công không chuyên.
  • Trong năm 2025, dự kiến tội phạm mạng sẽ ngày càng sử dụng deepfake để mạo danh những người thân, bạn bè, đồng nghiệp, hoặc thậm chí là các cơ quan chức năng để lừa đảo người dùng chuyển tiền, cung cấp thông tin nhạy cảm, hoặc thực hiện các hành vi gian lận khác ². Khả năng bắt chước giọng nói và hình ảnh một cách hoàn hảo làm cho các cuộc tấn công này trở nên đặc biệt nguy hiểm.
  • Phân tích chuyên sâu: Sự gia tăng về tính chân thực và khả năng tiếp cận của công nghệ deepfake đang làm cho các cuộc tấn công kỹ nghệ xã hội trở nên đáng tin cậy hơn và có khả năng gây ra những thiệt hại lớn hơn cho người dùng cá nhân tại Việt Nam. [Phân tích dựa trên công nghệ deepfake]. Việc khó khăn trong việc phân biệt giữa nội dung thật và giả mạo đang tạo ra một môi trường trực tuyến đầy rẫy những rủi ro tiềm ẩn, nơi mà người dùng cần phải đặc biệt cảnh giác với bất kỳ yêu cầu hoặc thông tin bất thường nào, ngay cả khi chúng có vẻ đến từ những nguồn quen thuộc.
• Rủi ro từ các thiết bị IoT:
  • Sự bùng nổ của các thiết bị Internet vạn vật (IoT) trong gia đình người Việt, từ TV thông minh, camera giám sát, loa thông minh đến các thiết bị gia dụng kết nối mạng khác, đang tạo ra những thách thức an ninh mạng mới và đáng kể cho người dùng cá nhân ¹. Số lượng thiết bị IoT được sử dụng dự kiến sẽ tiếp tục tăng mạnh trong năm 2025.
  • Nhiều thiết bị IoT thường không được thiết kế với các biện pháp bảo mật mạnh mẽ và thường sử dụng mật khẩu mặc định, khiến chúng trở thành mục tiêu dễ dàng cho tin tặc ¹². Việc quản lý bảo mật cho số lượng lớn các thiết bị này cũng là một thách thức đối với người dùng.
  • Khi một thiết bị IoT bị xâm nhập, nó có thể bị lợi dụng để theo dõi người dùng trong chính ngôi nhà của họ, đánh cắp dữ liệu cá nhân, hoặc thậm chí được sử dụng như một bàn đạp để tấn công các thiết bị khác trong mạng gia đình hoặc tham gia vào các cuộc tấn công quy mô lớn hơn trên internet ¹³.
  • Phân tích chuyên sâu: Sự tiện lợi và đa dạng của các thiết bị IoT đang mang lại nhiều lợi ích cho cuộc sống hiện đại, nhưng đồng thời cũng đi kèm với những rủi ro an ninh mạng không nhỏ mà người dùng cá nhân tại Việt Nam cần phải nhận thức rõ.. Việc thiếu các biện pháp bảo mật phù hợp trên nhiều thiết bị IoT đang tạo ra những “cửa hậu” tiềm ẩn cho tội phạm mạng xâm nhập vào không gian riêng tư của người dùng và gây ra những hậu quả nghiêm trọng.
• Tấn công vào các hệ thống mới nổi:
  • Các chuyên gia an ninh mạng dự đoán rằng trong năm 2025, các đối tượng tấn công sẽ ngày càng chú trọng hơn vào việc nhắm mục tiêu vào các hệ thống công nghệ mới nổi và đang trở nên phổ biến, chẳng hạn như xe tự hành và máy bay không người lái (drone) ². Sự phức tạp và khả năng kết nối của các hệ thống này khiến chúng trở thành mục tiêu hấp dẫn.
  • Mặc dù các cuộc tấn công này có thể không trực tiếp nhắm vào việc đánh cắp tài chính của người dùng cá nhân ngay lập tức, nhưng chúng vẫn tiềm ẩn những nguy cơ đáng kể về an toàn và bảo mật. Việc kiểm soát trái phép các hệ thống này có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng, thậm chí gây nguy hiểm đến tính mạng và tài sản.
  • Phân tích chuyên sâu: Sự mở rộng không ngừng của các loại thiết bị và hệ thống kết nối đang mở ra những lĩnh vực tấn công mới cho tội phạm mạng, và người dùng cá nhân tại Việt Nam cần phải chuẩn bị tinh thần cho những hình thức tấn công mạng tiềm ẩn mà trước đây có thể chưa từng nghĩ tới. [Phân tích dựa trên tấn công vào hệ thống mới nổi]. Khi công nghệ tiếp tục phát triển, các lỗ hổng bảo mật mới cũng sẽ xuất hiện, và tội phạm mạng sẽ không ngừng tìm cách khai thác chúng. Việc nâng cao nhận thức và hiểu biết về các nguy cơ tiềm ẩn trong tương lai là rất quan trọng để người dùng có thể tự bảo vệ mình một cách hiệu quả.

V. Ví dụ thực tế về các vụ tấn công mạng tại Việt Nam

• Thiệt hại tài chính do lừa đảo trực tuyến năm 2024:
  • Trong năm 2024, người dùng internet tại Việt Nam đã phải gánh chịu những tổn thất tài chính ước tính lên đến 18.900 tỷ đồng (tương đương khoảng 750 triệu đô la Mỹ) do các hình thức lừa đảo trực tuyến khác nhau ². Con số khổng lồ này cho thấy mức độ nghiêm trọng của vấn đề và tác động to lớn của tội phạm mạng đến người dân.
  • Các chiêu trò lừa đảo phổ biến bao gồm việc giả mạo nhân viên ngân hàng hoặc các tổ chức tài chính để đánh cắp thông tin đăng nhập, dụ dỗ người dùng đầu tư vào các dự án tiền ảo hoặc sàn giao dịch tài chính giả mạo, và tạo ra các trang web mua sắm trực tuyến giả mạo để chiếm đoạt tiền của người mua ¹³. Những ví dụ này cho thấy sự đa dạng trong các phương thức tấn công mà người dùng phải đối mặt.
  • Phân tích chuyên sâu: Mức độ thiệt hại tài chính đáng kinh ngạc mà người dùng Việt Nam phải chịu đựng trong năm 2024 là một minh chứng rõ ràng về hiệu quả của các phương thức tấn công mạng hiện tại và sự cần thiết cấp bách của việc nâng cao nhận thức và tăng cường các biện pháp bảo vệ cho người dùng. [Phân tích dựa trên thiệt hại tài chính]. Con số này không chỉ phản ánh số tiền mà người dân đã mất mà còn cho thấy sự tinh vi và khả năng thuyết phục của các chiêu trò lừa đảo, khiến cho nhiều người dùng, kể cả những người có kinh nghiệm trực tuyến, vẫn có thể trở thành nạn nhân.
• Phát hiện các trang web giả mạo và hệ thống nhiễm botnet đầu năm 2025:
  • Chỉ riêng trong tháng 1 năm 2025, Trung tâm Giám sát an toàn không gian mạng quốc gia (NCSC) đã phát hiện tới 72 trang web giả mạo các thương hiệu nổi tiếng với mục đích lừa đảo người dùng ²³. Điều này cho thấy các hoạt động lừa đảo trực tuyến vẫn diễn ra rất sôi động và các đối tượng xấu liên tục tạo ra các trang web giả mạo để đánh cắp thông tin và tiền bạc của người dùng.
  • Cùng trong tháng 1 năm 2025, NCSC cũng đã xác định được 19 hệ thống thông tin tại Việt Nam có kết nối đến hạ tầng botnet ²³. Botnet là mạng lưới các máy tính bị nhiễm phần mềm độc hại và được điều khiển từ xa bởi kẻ tấn công, có thể được sử dụng để thực hiện các cuộc tấn công mạng quy mô lớn hoặc phát tán thêm phần mềm độc hại.
  • Phân tích chuyên sâu: Việc NCSC liên tục phát hiện các trang web giả mạo và hệ thống bị nhiễm botnet trong những tháng đầu năm 2025 cho thấy rằng các mối đe dọa an ninh mạng vẫn đang diễn ra và không ngừng phát triển tại Việt Nam.. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì sự cảnh giác cao độ và áp dụng các biện pháp bảo mật thường xuyên để bảo vệ bản thân khỏi các cuộc tấn công tiềm ẩn.
• Các vụ rò rỉ dữ liệu ảnh hưởng đến tổ chức và cá nhân:
  • Mã độc VietCredCare đã gây ra những vụ xâm phạm dữ liệu nghiêm trọng, ảnh hưởng đến hàng loạt các tổ chức quan trọng tại Việt Nam, bao gồm các cơ quan chính phủ, trường đại học, ngân hàng và các sàn thương mại điện tử ¹¹. Những vụ việc này cho thấy khả năng tấn công và gây ra hậu quả trên diện rộng của các nhóm tội phạm mạng.
  • Hàng trăm triệu bản ghi dữ liệu cá nhân và tổ chức đã bị rao bán và rò rỉ trên các chợ đen trực tuyến và các diễn đàn ngầm ¹¹. Thông tin bị lộ bao gồm nhiều loại dữ liệu nhạy cảm, từ tài khoản ngân hàng, hồ sơ eKYC, giao dịch tài chính đến các tài liệu nội bộ quan trọng của tổ chức.
  • Phân tích chuyên sâu: Mặc dù các vụ rò rỉ dữ liệu này thường nhắm vào các tổ chức, nhưng hậu quả cuối cùng lại ảnh hưởng trực tiếp đến người dùng cá nhân, khi thông tin cá nhân của họ bị xâm phạm và có thể bị sử dụng cho các mục đích xấu như đánh cắp danh tính, lừa đảo tài chính, hoặc các hình thức tấn công mạng khác. [Phân tích dựa trên các vụ rò rỉ dữ liệu]. Việc bảo vệ dữ liệu cá nhân không chỉ là trách nhiệm của các tổ chức mà còn là trách nhiệm của mỗi cá nhân trong việc thực hiện các biện pháp bảo mật cơ bản để giảm thiểu nguy cơ bị lộ lọt thông tin.

VI. Các biện pháp bảo vệ an ninh mạng cơ bản và dễ thực hiện

• Mật khẩu mạnh và duy nhất:
  • Sử dụng mật khẩu mạnh, kết hợp cả chữ hoa, chữ thường, số và ký tự đặc biệt cho tất cả các tài khoản trực tuyến của bạn ². Độ dài của mật khẩu cũng rất quan trọng; mật khẩu càng dài và phức tạp thì càng khó bị đoán.
  • Tuyệt đối tránh sử dụng cùng một mật khẩu cho nhiều tài khoản khác nhau. Nếu một tài khoản bị xâm phạm, tất cả các tài khoản khác sử dụng cùng mật khẩu cũng sẽ gặp nguy hiểm.
  • Cân nhắc sử dụng một trình quản lý mật khẩu uy tín để giúp bạn tạo và lưu trữ các mật khẩu phức tạp một cách an toàn, giảm bớt gánh nặng phải nhớ nhiều mật khẩu khác nhau.
  • Phân tích chuyên sâu: Việc sử dụng mật khẩu mạnh và duy nhất cho mỗi tài khoản là một trong những biện pháp bảo vệ cơ bản nhưng hiệu quả nhất để chống lại nhiều hình thức tấn công mạng phổ biến, đặc biệt là các cuộc tấn công dò mật khẩu và sử dụng thông tin đăng nhập bị đánh cắp. [Phân tích dựa trên tầm quan trọng của mật khẩu]. Một mật khẩu mạnh sẽ làm tăng đáng kể thời gian và công sức mà kẻ tấn công cần bỏ ra để xâm nhập vào tài khoản của bạn, từ đó làm giảm nguy cơ thành công của các cuộc tấn công.
• Bật xác thực hai yếu tố (2FA):
  • Khi có thể, hãy kích hoạt tính năng xác thực hai yếu tố (2FA) cho các tài khoản quan trọng của bạn, chẳng hạn như email, tài khoản ngân hàng trực tuyến, và các trang mạng xã hội.
  • 2FA cung cấp thêm một lớp bảo mật bằng cách yêu cầu bạn cung cấp một mã xác minh thứ hai, thường được gửi đến điện thoại của bạn hoặc tạo bởi một ứng dụng xác thực, ngoài mật khẩu khi đăng nhập từ một thiết bị mới hoặc không tin cậy.
  • Phân tích chuyên sâu: Xác thực hai yếu tố là một biện pháp bảo vệ vô cùng hiệu quả, giúp giảm đáng kể nguy cơ truy cập trái phép vào tài khoản của bạn ngay cả khi mật khẩu của bạn đã bị lộ. [Phân tích dựa trên hiệu quả của 2FA]. Bằng cách yêu cầu một yếu tố xác minh thứ hai mà chỉ bạn mới có quyền truy cập (thường là thiết bị di động của bạn), 2FA đảm bảo rằng kẻ tấn công sẽ không thể đăng nhập vào tài khoản của bạn chỉ bằng mật khẩu.
• Cảnh giác với các nỗ lực lừa đảo trực tuyến:
  • Hãy luôn thận trọng với các email, tin nhắn, hoặc cuộc gọi không mong muốn yêu cầu bạn cung cấp thông tin cá nhân, nhấp vào các liên kết lạ, hoặc tải xuống các tệp đính kèm từ những người gửi không rõ hoặc đáng ngờ.
  • Trước khi thực hiện bất kỳ hành động nào, hãy xác minh tính hợp pháp của các yêu cầu thông qua các kênh chính thức và đáng tin cậy, chẳng hạn như liên hệ trực tiếp với tổ chức hoặc cá nhân liên quan thông qua trang web chính thức hoặc số điện thoại đã được xác minh.
  • Đặc biệt chú ý đến địa chỉ email của người gửi và các dấu hiệu bất thường trong nội dung tin nhắn, chẳng hạn như lỗi chính tả, ngữ pháp kém, hoặc giọng điệu khẩn cấp và đáng ngờ.
  • Phân tích chuyên sâu: Việc nhận biết và tránh xa các nỗ lực lừa đảo trực tuyến là một kỹ năng quan trọng để bảo vệ bản thân trong không gian mạng. [Phân tích dựa trên cách phòng tránh phishing]. Tội phạm mạng thường sử dụng các chiêu trò tinh vi để đánh lừa người dùng, vì vậy việc luôn giữ thái độ cảnh giác và đặt câu hỏi trước bất kỳ yêu cầu nào có vẻ đáng ngờ là rất cần thiết.
• Cập nhật phần mềm thường xuyên:
  • Thường xuyên cập nhật hệ điều hành, trình duyệt web, phần mềm diệt virus và tất cả các ứng dụng khác trên thiết bị của bạn.
  • Các bản cập nhật phần mềm thường bao gồm các bản vá bảo mật quan trọng, giúp khắc phục các lỗ hổng đã được phát hiện và bảo vệ thiết bị của bạn khỏi các mối đe dọa mới nhất.
  • Bật tính năng tự động cập nhật nếu có thể để đảm bảo rằng bạn luôn được bảo vệ bởi các phiên bản phần mềm mới nhất.
  • Phân tích chuyên sâu: Việc duy trì phần mềm của bạn luôn được cập nhật là một biện pháp bảo vệ thiết yếu, giúp đóng các “cánh cửa” mà kẻ tấn công có thể khai thác để xâm nhập vào hệ thống của bạn. [Phân tích dựa trên tầm quan trọng của việc cập nhật phần mềm]. Các nhà phát triển phần mềm liên tục phát hành các bản vá để khắc phục các lỗ hổng bảo mật, vì vậy việc cập nhật thường xuyên đảm bảo rằng bạn đang sử dụng các phiên bản phần mềm an toàn nhất.
• Bảo mật mạng Wi-Fi tại nhà:
  • Thay đổi mật khẩu mặc định của mạng Wi-Fi nhà bạn thành một mật khẩu mạnh và duy nhất ²⁴. Tránh sử dụng các mật khẩu dễ đoán như ngày sinh, số điện thoại hoặc các từ thông thường.
  • Kích hoạt mã hóa Wi-Fi trên router của bạn. WPA3 là tiêu chuẩn mã hóa mới nhất và an toàn nhất hiện nay, hãy sử dụng tùy chọn này nếu router và các thiết bị của bạn hỗ trợ. Nếu không, WPA2 cũng là một lựa chọn tốt.
  • Cân nhắc tắt tính năng quảng bá SSID (tên mạng Wi-Fi) nếu bạn cảm thấy thoải mái với việc này. Điều này sẽ ẩn tên mạng của bạn khỏi danh sách các mạng Wi-Fi khả dụng, làm cho nó khó bị phát hiện hơn đối với những người dùng không mong muốn.
  • Đảm bảo rằng firmware của router Wi-Fi của bạn cũng được cập nhật thường xuyên để vá các lỗ hổng bảo mật.
  • Phân tích chuyên sâu: Việc bảo mật mạng Wi-Fi tại nhà là rất quan trọng để ngăn chặn những người lạ truy cập trái phép vào mạng của bạn và các thiết bị được kết nối, từ đó bảo vệ dữ liệu cá nhân và các hoạt động trực tuyến của bạn. [Phân tích dựa trên việc bảo mật Wi-Fi]. Một mạng Wi-Fi không an toàn có thể cho phép kẻ tấn công theo dõi lưu lượng truy cập internet của bạn, truy cập vào các thiết bị của bạn, và thậm chí sử dụng kết nối internet của bạn cho các hoạt động bất hợp pháp.
• Thận trọng với các thiết bị IoT:
  • Thay đổi mật khẩu mặc định trên tất cả các thiết bị IoT trong nhà bạn thành các mật khẩu mạnh và duy nhất ¹³. Mật khẩu mặc định thường rất dễ đoán và là mục tiêu hàng đầu của kẻ tấn công.
  • Nghiên cứu kỹ về các tính năng bảo mật của thiết bị trước khi mua. Ưu tiên các thiết bị có các tính năng bảo mật mạnh mẽ và được nhà sản xuất thường xuyên cập nhật phần mềm.
  • Luôn cập nhật firmware cho các thiết bị IoT của bạn. Các nhà sản xuất thường phát hành các bản cập nhật để khắc phục các lỗ hổng bảo mật.
  • Tắt các tính năng không cần thiết trên thiết bị IoT của bạn. Các tính năng không sử dụng có thể tạo ra các lỗ hổng bảo mật không cần thiết.
  • Nếu router của bạn hỗ trợ, hãy cân nhắc việc đặt các thiết bị IoT trên một mạng riêng biệt hoặc mạng khách. Điều này có thể giúp cô lập chúng khỏi mạng chính của bạn và hạn chế thiệt hại nếu một trong các thiết bị này bị xâm nhập.
  • Phân tích chuyên sâu: Với số lượng thiết bị IoT ngày càng tăng trong các hộ gia đình, việc đảm bảo an ninh cho các thiết bị này trở nên vô cùng quan trọng để bảo vệ sự riêng tư và ngăn chặn chúng bị lợi dụng cho các cuộc tấn công mạng.. Nhiều người dùng thường bỏ qua các biện pháp bảo mật cơ bản cho thiết bị IoT, tạo cơ hội cho tội phạm mạng khai thác các lỗ hổng và gây ra những hậu quả không mong muốn.
• Cẩn trọng khi sử dụng Wi-Fi công cộng:
  • Tránh truy cập các thông tin nhạy cảm, chẳng hạn như tài khoản ngân hàng trực tuyến, khi sử dụng mạng Wi-Fi công cộng ²⁴. Các mạng này thường không được mã hóa và có thể bị những kẻ xấu theo dõi.
  • Cân nhắc sử dụng mạng riêng ảo (VPN) để mã hóa lưu lượng truy cập internet của bạn khi sử dụng Wi-Fi công cộng ²⁴. VPN tạo ra một đường hầm an toàn cho dữ liệu của bạn, bảo vệ nó khỏi bị chặn và đánh cắp.
  • Đảm bảo rằng tường lửa trên thiết bị của bạn được bật khi sử dụng Wi-Fi công cộng để ngăn chặn các kết nối trái phép.
  • Phân tích chuyên sâu: Mạng Wi-Fi công cộng thường không an toàn và có thể dễ dàng bị những kẻ tấn công theo dõi để đánh cắp thông tin cá nhân của bạn. [Phân tích dựa trên rủi ro của Wi-Fi công cộng]. Việc sử dụng VPN là một biện pháp hiệu quả để bảo vệ dữ liệu của bạn trong môi trường này bằng cách mã hóa lưu lượng truy cập và ẩn địa chỉ IP của bạn.
• Sao lưu dữ liệu thường xuyên:
  • Thực hiện việc sao lưu dữ liệu quan trọng của bạn thường xuyên vào một ổ cứng ngoài, dịch vụ lưu trữ đám mây an toàn, hoặc một vị trí an toàn khác.
  • Trong trường hợp bạn trở thành nạn nhân của một cuộc tấn công ransomware hoặc gặp phải các sự cố mất dữ liệu khác, việc có bản sao lưu sẽ giúp bạn khôi phục thông tin của mình mà không phải trả tiền chuộc hoặc chịu mất mát dữ liệu vĩnh viễn.
  • Phân tích chuyên sâu: Việc sao lưu dữ liệu thường xuyên là một biện pháp phòng ngừa quan trọng giúp giảm thiểu tác động của các cuộc tấn công mạng hoặc các sự cố kỹ thuật không lường trước. [Phân tích dựa trên tầm quan trọng của sao lưu dữ liệu]. Bằng cách tạo các bản sao lưu định kỳ, bạn đảm bảo rằng bạn luôn có thể khôi phục lại các tập tin quan trọng của mình, bất kể điều gì xảy ra với thiết bị chính của bạn.

Bảng kiểm tra an ninh mạng cá nhân:

VII. Lời kêu gọi hành động

Mỗi người dùng internet tại Việt Nam cần nhận thức rõ tầm quan trọng của việc chủ động bảo vệ an ninh mạng cá nhân trong bối cảnh các mối đe dọa trực tuyến ngày càng phức tạp trong năm 2025. Hãy thực hiện ngay các biện pháp bảo mật cơ bản đã được trình bày trong báo cáo này để tự bảo vệ mình khỏi các cuộc tấn công mạng tiềm ẩn. Tham khảo và sử dụng thường xuyên bảng kiểm tra an ninh mạng cá nhân như một công cụ hữu ích để duy trì các thói quen bảo mật tốt. Ghi nhớ rằng, ngay cả những hành động đơn giản cũng có thể tạo ra sự khác biệt lớn trong việc giảm thiểu nguy cơ trở thành nạn nhân của tội phạm mạng.

VIII. Kết luận

Tình hình an ninh mạng tại Việt Nam trong năm 2025 dự kiến sẽ tiếp tục đối mặt với nhiều thách thức, đặc biệt là sự gia tăng các cuộc tấn công sử dụng trí tuệ nhân tạo và công nghệ deepfake, cùng với những vấn đề dai dẳng như lừa đảo trực tuyến và rò rỉ dữ liệu cá nhân. Việc áp dụng các thói quen an ninh mạng chủ động là vô cùng quan trọng để bảo vệ bản thân trong môi trường trực tuyến ngày càng phức tạp. Bằng cách thực hiện các bước đơn giản và thiết thực được đề cập trong báo cáo này, người dùng internet Việt Nam có thể tăng cường đáng kể sự an toàn trực tuyến của mình và bảo vệ cuộc sống số của mình một cách hiệu quả.