Hiện nay, tình trạng lừa đảo giả danh công an đang diễn ra ngày càng phức tạp với nhiều thủ đoạn tinh vi. Các đối tượng lừa đảo thường mạo danh cán bộ công an, viện kiểm sát để gọi điện thoại “thao túng tâm lý” người dân, buộc họ chuyển tiền hoặc cung cấp thông tin cá nhân quan trọng. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết một vụ lừa đảo đã xảy ra tại Đống Đà, nơi nạn nhân đã mất 150 triệu đồng trong vòng chưa đầy 24 giờ, cùng với các thủ đoạn phổ biến và biện pháp phòng tránh hiệu quả.
1. Chi tiết vụ lừa đảo tại Đống Đà: Mất 150 triệu trong 24 giờ
1.1. Diễn biến vụ việc
Vụ việc xảy ra với một người dân tại quận Đống Đà khi họ nhận được cuộc gọi từ một người tự xưng là cán bộ công an. Đối tượng thông báo rằng nạn nhân đang bị điều tra liên quan đến một vụ án mua bán trái phép chất ma túy và rửa tiền. Để chứng minh “trong sạch”, nạn nhân được yêu cầu kê khai tài sản và chuyển tiền vào một tài khoản “an toàn” do cơ quan chức năng quản lý.
Do lo sợ và thiếu hiểu biết về quy trình làm việc thực tế của cơ quan công an, nạn nhân đã làm theo hướng dẫn và chuyển 150 triệu đồng vào tài khoản của đối tượng. Chỉ khi trao đổi với người thân sau đó, nạn nhân mới nhận ra mình đã bị lừa và trình báo với cơ quan công an địa phương.
1.2. Phân tích thủ đoạn của đối tượng
Kẻ lừa đảo đã sử dụng các chiến thuật tâm lý tinh vi để xây dựng lòng tin và tạo áp lực lên nạn nhân:
- Tạo ra cảm giác khẩn cấp và sợ hãi bằng cách đề cập đến các tội danh nghiêm trọng
- Sử dụng từ ngữ chuyên môn, giọng điệu uy quyền giống cán bộ công an thực thụ
- Liên tục gây áp lực thời gian, không cho nạn nhân cơ hội suy nghĩ kỹ
- Đưa ra những “bằng chứng” mơ hồ về việc nạn nhân liên quan đến tội phạm
- Hứa hẹn sẽ “giúp đỡ” nếu nạn nhân hợp tác ngay lập tức
Thủ đoạn này tương tự với những vụ lừa đảo khác khi kẻ gian mạo danh cán bộ công an để đe dọa và lừa đảo nạn nhân3.
2. Các thủ đoạn phổ biến trong lừa đảo giả danh công an
2.1. Mô hình hoạt động của tội phạm
Các đối tượng lừa đảo thường hoạt động theo một mô hình có tổ chức với nhiều thành viên đảm nhiệm các vai trò khác nhau. Một số nhóm thậm chí còn hoạt động xuyên biên giới, như trường hợp bốn thanh niên bị bắt giữ sau khi lừa đảo 158 tỷ đồng trong nửa tháng. Những thanh niên này được rủ sang Campuchia làm việc với mức lương 25 triệu đồng/tháng, và nhiệm vụ chính là gọi điện giả danh công an, viện kiểm sát để lừa đảo người Việt Nam5.
Quá trình lừa đảo thường diễn ra theo các bước sau:
- Thu thập thông tin cá nhân của nạn nhân từ các nguồn dữ liệu bị rò rỉ
- Liên hệ nạn nhân qua điện thoại, tự xưng là cán bộ công an hoặc viện kiểm sát
- Tạo kịch bản về một vụ án hình sự mà nạn nhân có liên quan
- Đe dọa, gây áp lực tâm lý để yêu cầu chuyển tiền hoặc cung cấp thông tin cá nhân
- Hướng dẫn nạn nhân cài đặt phần mềm độc hại hoặc mở tài khoản “an toàn”
- Chiếm đoạt tiền và nhanh chóng chuyển qua nhiều tài khoản khác nhau
2.2. Các hình thức giả danh phổ biến
Các đối tượng lừa đảo thường sử dụng nhiều hình thức giả danh khác nhau để tiếp cận nạn nhân. Một số hình thức phổ biến bao gồm:
Giả danh cán bộ công an điều tra: Đối tượng tự xưng là cán bộ đang điều tra một vụ án nghiêm trọng liên quan đến nạn nhân. Họ yêu cầu nạn nhân cung cấp thông tin cá nhân hoặc chuyển tiền để “chứng minh trong sạch”.
Giả danh viện kiểm sát hoặc tòa án: Đối tượng thông báo về một vụ kiện liên quan đến nạn nhân và yêu cầu họ nộp tiền để giải quyết vấn đề.
Mạo danh nhân viên chăm sóc khách hàng: Nhiều đối tượng mạo danh nhân viên chăm sóc khách hàng của các nhà mạng, ngân hàng, ví điện tử để hỗ trợ giải quyết các sự cố hoặc hướng dẫn nâng cấp sim 4G – 5G. Sau khi lấy được lòng tin, chúng yêu cầu bị hại cung cấp dãy số OTP để chiếm đoạt tài sản3.
Giả vờ quen biết lãnh đạo công an: Một số đối tượng khoe quen biết lãnh đạo công an để tạo uy tín, như trường hợp Nguyễn Cao Sang tại Phú Quốc đã khoe quen biết lãnh đạo Công an TP Phú Quốc và một vị đại tá Bộ Công an, lừa nạn nhân 150 triệu đồng4.
2.3. Ví dụ thực tế về các vụ lừa đảo
Ví dụ 1: Nhóm thanh niên lừa 158 tỷ đồng trong nửa tháng
Công an quận Nam Từ Liêm đã khởi tố Tạ Anh Trường, Nguyễn Xuân Hải, Lê Quang Khải (cùng 19 tuổi) và Nguyễn Tuấn Cảnh (28 tuổi) về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” và “Sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản”. Nhóm này được rủ sang Campuchia làm thuê với công việc gọi điện giả danh công an, viện kiểm sát để lừa đảo. Trong khoảng 15 ngày, tổng số tiền luân chuyển qua các tài khoản của họ lên đến 158,5 tỷ đồng, với nạn nhân bị chiếm đoạt nhiều nhất là hơn 2 tỷ đồng5.
Ví dụ 2: Nam sinh viên mất hơn 1 tỷ đồng
Một nam sinh viên tại Hà Nội đã mất hơn 1 tỷ đồng sau khi nhận được cuộc gọi từ người tự xưng là cán bộ công an. Đối tượng thông báo rằng thông tin cá nhân của nạn nhân liên quan đến một tài khoản rửa tiền và yêu cầu đến Công an TP Hải Phòng để làm việc. Đồng thời, đối tượng yêu cầu nạn nhân chứng minh tài sản trong ngân hàng. Do không nắm được thủ đoạn lừa đảo, nam sinh viên đã chuyển hơn 1 tỷ đồng vào tài khoản của đối tượng6.
3. Cách nhận biết cuộc gọi giả mạo cảnh sát
3.1. Các dấu hiệu đáng ngờ
Để nhận biết các cuộc gọi giả mạo cảnh sát, người dân cần chú ý những dấu hiệu đáng ngờ sau:
- Áp lực thời gian: Đối tượng thường tạo cảm giác khẩn cấp, yêu cầu bạn phải hành động ngay lập tức.
- Yêu cầu bí mật: Kẻ lừa đảo thường yêu cầu bạn không được kể với ai về cuộc gọi này, kể cả người thân trong gia đình.
- Đe dọa hậu quả nghiêm trọng: Nếu bạn không làm theo yêu cầu, họ sẽ đe dọa bạn có thể bị bắt giữ, truy tố hoặc gặp rắc rối lớn.
- Yêu cầu chuyển tiền: Công an thật không bao giờ yêu cầu công dân chuyển tiền qua tài khoản ngân hàng.
- Yêu cầu cài đặt phần mềm: Cơ quan công an không yêu cầu người dân cài đặt bất kỳ phần mềm nào qua điện thoại. Đây là dấu hiệu của việc cài mã độc để chiếm quyền điều khiển thiết bị5.
- Số điện thoại lạ hoặc số điện thoại quốc tế: Các cuộc gọi thường đến từ số lạ hoặc số nước ngoài.
- Liên hệ qua ứng dụng nhắn tin: Kẻ lừa đảo thường yêu cầu nạn nhân chuyển sang liên lạc qua các ứng dụng nhắn tin như Telegram, Zalo thay vì duy trì cuộc gọi.
3.2. Danh sách kiểm tra đơn giản để nhận biết cuộc gọi lừa đảo
Khi nhận được cuộc gọi từ người tự xưng là cán bộ công an, hãy sử dụng danh sách kiểm tra sau:
- Người gọi có yêu cầu bạn chuyển tiền hoặc cung cấp thông tin tài khoản ngân hàng không?
- Họ có thông báo bạn liên quan đến một vụ án nghiêm trọng mà bạn không hề biết không?
- Người gọi có tạo áp lực để bạn phải quyết định ngay lập tức không?
- Họ có yêu cầu bạn cài đặt phần mềm lạ trên điện thoại không?
- Người gọi có yêu cầu bạn không được kể với ai về cuộc gọi này không?
- Cuộc gọi có đến từ số điện thoại lạ hoặc số nước ngoài không?
- Họ có yêu cầu bạn chuyển sang liên lạc qua ứng dụng nhắn tin khác không?
Nếu bạn trả lời “có” cho bất kỳ câu hỏi nào trong danh sách trên, rất có thể đó là cuộc gọi lừa đảo.
3.3. Những điều công an thật không bao giờ làm qua điện thoại
Cơ quan công an chính thống KHÔNG BAO GIỜ:
- Yêu cầu chuyển tiền vào tài khoản ngân hàng để chứng minh sự trong sạch hoặc phục vụ điều tra
- Thông báo về các vụ án qua điện thoại mà không có văn bản chính thức
- Yêu cầu cài đặt bất kỳ phần mềm nào trên điện thoại hoặc máy tính cá nhân
- Yêu cầu bí mật về cuộc điều tra, không được trao đổi với người thân
- Làm việc với người dân qua điện thoại về các vấn đề tố tụng hình sự
Khi làm việc với người dân, công an sẽ trực tiếp gửi giấy mời, giấy triệu tập hoặc gửi thông qua công an địa phương. Tuyệt đối không có chuyện gọi điện thoại yêu cầu người dân chuyển tiền vào tài khoản ngân hàng hoặc cài đặt phần mềm phục vụ điều tra6.
4. Thủ đoạn lừa kê khai tài sản: Phương thức và tác động
4.1. Quy trình lừa đảo về kê khai tài sản
Một trong những thủ đoạn phổ biến nhất hiện nay là lừa người dân kê khai tài sản. Quy trình này thường diễn ra theo các bước sau:
Bước 1: Thiết lập cuộc gọi
Đối tượng gọi điện thoại tự xưng là cán bộ công an hoặc viện kiểm sát. Họ thường sử dụng công nghệ để hiển thị số điện thoại giống với số của cơ quan chức năng thật.
Bước 2: Tạo kịch bản
Kẻ lừa đảo thông báo nạn nhân đang liên quan đến vụ án rửa tiền, ma túy hoặc tội phạm nguy hiểm. Họ có thể đọc một số thông tin cá nhân của nạn nhân (đã được thu thập từ trước) để tăng độ tin cậy.
Bước 3: Đe dọa và tạo áp lực
Đối tượng đe dọa nạn nhân sẽ bị bắt giữ, truy tố nếu không hợp tác. Họ tạo áp lực thời gian, không cho nạn nhân có thời gian suy nghĩ hoặc tham khảo ý kiến.
Bước 4: Yêu cầu kê khai tài sản
Đối tượng yêu cầu nạn nhân kê khai chi tiết tài sản, đặc biệt là các tài khoản ngân hàng và số dư hiện có.
Bước 5: Lừa chuyển tiền vào “tài khoản an toàn”
Sau khi biết được nạn nhân có bao nhiêu tiền, kẻ lừa đảo sẽ yêu cầu chuyển toàn bộ số tiền vào “tài khoản tạm giữ” hoặc “tài khoản an toàn” để “chứng minh nguồn gốc hợp pháp”. Họ hứa hẹn sẽ hoàn trả sau khi hoàn tất điều tra.
4.2. Tác động tâm lý lên nạn nhân
Thủ đoạn lừa kê khai tài sản đặc biệt hiệu quả vì tác động mạnh mẽ đến tâm lý của nạn nhân:
- Sợ hãi và hoảng loạn: Khi bị thông báo liên quan đến tội phạm nghiêm trọng, nhiều người rơi vào trạng thái hoảng loạn, không còn khả năng suy xét logic.
- Tin tưởng vào cơ quan chức năng: Người dân thường có niềm tin vào cơ quan công an, nên khi có người tự xưng từ cơ quan này, họ dễ dàng tin theo.
- Áp lực thời gian: Kẻ lừa đảo tạo cảm giác khẩn cấp, không cho nạn nhân thời gian suy nghĩ hoặc tham khảo ý kiến người khác.
- Lo lắng về danh tiếng: Nhiều người sợ bị liên quan đến vụ án, ảnh hưởng đến danh tiếng và công việc, nên sẵn sàng làm theo yêu cầu để “chứng minh trong sạch”.
- Trông chờ sự giúp đỡ: Kẻ lừa đảo thường tạo ra hình ảnh “người tốt” muốn giúp đỡ nạn nhân thoát khỏi rắc rối, khiến nạn nhân càng dễ tin tưởng.
5. Phòng tránh lừa đảo qua điện thoại: Biện pháp bảo vệ bản thân
5.1. Biện pháp phòng tránh chủ động
Để phòng tránh lừa đảo qua điện thoại, người dân cần chủ động thực hiện các biện pháp sau:
- Nâng cao cảnh giác: Luôn giữ thái độ cảnh giác với mọi cuộc gọi từ số lạ, đặc biệt là những cuộc gọi tự xưng từ cơ quan chức năng.
- Tìm hiểu quy trình làm việc: Tìm hiểu quy trình làm việc chính thức của cơ quan công an, viện kiểm sát để biết họ làm việc như thế nào.
- Không cung cấp thông tin cá nhân: Tuyệt đối không cung cấp thông tin cá nhân, số tài khoản ngân hàng, mã OTP cho bất kỳ ai qua điện thoại3.
- Tham khảo ý kiến người thân: Khi nhận được cuộc gọi đáng ngờ, hãy tham khảo ý kiến của người thân, bạn bè trước khi thực hiện bất kỳ hành động nào.
- Cập nhật tin tức về lừa đảo: Thường xuyên cập nhật tin tức về các hình thức lừa đảo mới để nâng cao nhận thức.
- Cài đặt ứng dụng chặn cuộc gọi lừa đảo: Sử dụng các ứng dụng chính thống có khả năng nhận diện và cảnh báo số điện thoại lừa đảo.
- Tham gia các khóa đào tạo: Tham gia các khóa đào tạo về an toàn thông tin, phòng chống lừa đảo do chính quyền địa phương tổ chức.
5.2. Quy trình xử lý khi nhận cuộc gọi đáng ngờ
Khi nhận được cuộc gọi đáng ngờ, hãy thực hiện theo quy trình sau:
Bước 1: Giữ bình tĩnh, không hoảng sợ. Nhớ rằng cơ quan công an chính thống không làm việc qua điện thoại về các vấn đề tố tụng hình sự.
Bước 2: Không cung cấp bất kỳ thông tin cá nhân nào. Hỏi lại thông tin chi tiết của người gọi như họ tên, chức vụ, đơn vị công tác.
Bước 3: Thông báo rằng bạn sẽ đến trực tiếp cơ quan công an gần nhất để giải quyết vấn đề.
Bước 4: Ngắt cuộc gọi và liên hệ với người thân, bạn bè để được tư vấn.
Bước 5: Gọi điện trực tiếp đến số điện thoại chính thức của cơ quan công an địa phương (không phải số mà đối tượng cung cấp) để xác minh thông tin.
Bước 6: Nếu xác định đó là cuộc gọi lừa đảo, hãy trình báo ngay với cơ quan công an gần nhất.
5.3. Khẩu hiệu: “Công an KHÔNG làm việc qua điện thoại”
Để dễ dàng nhớ và áp dụng khi gặp tình huống, hãy ghi nhớ khẩu hiệu: “Công an KHÔNG làm việc qua điện thoại – Yêu cầu gặp trực tiếp khi nhận cuộc gọi đáng ngờ”
Khi làm việc với người dân, công an sẽ trực tiếp gửi giấy mời, giấy triệu tập hoặc gửi thông qua công an địa phương. Tuyệt đối không có chuyện gọi điện thoại yêu cầu người dân chuyển tiền vào tài khoản ngân hàng hoặc cài đặt phần mềm phục vụ điều tra6.
6. Hành động khi đã trở thành nạn nhân của lừa đảo
6.1. Các bước cần làm ngay lập tức
Nếu không may trở thành nạn nhân của lừa đảo, hãy thực hiện ngay các bước sau:
- Liên hệ ngân hàng: Nếu đã chuyển tiền, hãy liên hệ ngay với ngân hàng để yêu cầu phong tỏa giao dịch và tài khoản đích.
- Thu thập chứng cứ: Lưu lại tất cả các bằng chứng liên quan đến vụ lừa đảo, bao gồm số điện thoại, nội dung cuộc gọi, thời gian, chứng từ chuyển tiền, tin nhắn.
- Trình báo công an: Đến ngay cơ quan công an gần nhất để trình báo vụ việc với đầy đủ thông tin và bằng chứng đã thu thập.
- Kiểm tra thiết bị: Nếu đã cài đặt phần mềm theo yêu cầu của đối tượng, hãy ngắt kết nối internet, tắt thiết bị và đưa đến chuyên gia kiểm tra.
- Thay đổi mật khẩu: Thay đổi tất cả các mật khẩu quan trọng, đặc biệt là tài khoản ngân hàng và email.
- Thông báo cho người thân: Chia sẻ kinh nghiệm với người thân, bạn bè để họ không trở thành nạn nhân tiếp theo.
6.2. Cách trình báo với cơ quan chức năng
Khi trình báo với cơ quan công an, bạn cần chuẩn bị:
- Đơn trình báo: Viết đơn trình báo rõ ràng, mô tả chi tiết sự việc, thời gian, thủ đoạn và thiệt hại.
- Chứng cứ: Cung cấp tất cả các chứng cứ bạn đã thu thập được, bao gồm bản ghi âm cuộc gọi (nếu có), tin nhắn, ảnh chụp màn hình, thông tin chuyển khoản.
- Thông tin cá nhân: Mang theo giấy tờ tùy thân như CCCD hoặc hộ chiếu.
- Thông tin đối tượng: Cung cấp mọi thông tin về đối tượng lừa đảo mà bạn biết, như số điện thoại, tên, tài khoản ngân hàng.
Ngoài ra, bạn có thể trình báo qua một số kênh chính thức:
- Cổng Thông tin điện tử Bộ Công an: Truy cập http://bocongan.gov.vn hoặc http://mps.gov.vn, vào Chuyên mục “Hướng dẫn tố giác tội phạm”3.
- Cơ quan công an địa phương: Đến trực tiếp cơ quan công an phường, xã nơi bạn sinh sống.
- Đường dây nóng: Gọi đến các đường dây nóng của Bộ Công an hoặc Công an địa phương.
6.3. CTA: Hãy hành động ngay!
Bạn đã bị lừa đảo? Hãy hành động ngay!
- Gọi ngay cho ngân hàng của bạn để phong tỏa giao dịch
- Trình báo với cơ quan công an gần nhất
- Gọi đường dây nóng phòng chống lừa đảo: [Điền số điện thoại đường dây nóng]
- Truy cập website chính thức của Bộ Công an: http://bocongan.gov.vn
Hãy chia sẻ thông tin này để người thân và bạn bè của bạn không trở thành nạn nhân tiếp theo!
7. Kết luận
Lừa đảo giả danh công an đang ngày càng trở nên tinh vi và phổ biến, gây thiệt hại lớn về tài sản và tinh thần cho người dân. Vụ việc tại Đống Đà với thiệt hại 150 triệu đồng chỉ là một trong rất nhiều trường hợp đáng tiếc đã xảy ra gần đây. Để tự bảo vệ bản thân và người thân, việc nâng cao cảnh giác, tìm hiểu về các thủ đoạn lừa đảo và cách phòng tránh là vô cùng cần thiết.
Hãy nhớ rằng cơ quan công an chính thống không bao giờ làm việc qua điện thoại về các vấn đề tố tụng hình sự, không yêu cầu chuyển tiền vào tài khoản để “chứng minh trong sạch” hay cài đặt phần mềm trên điện thoại. Khi nhận được cuộc gọi đáng ngờ, hãy bình tĩnh, không lo sợ và tham khảo ý kiến của người thân trước khi thực hiện bất kỳ hành động nào.
