Ngày nay, các chiêu trò lừa đảo tặng quà giả mạo trên mạng xã hội đang ngày càng trở nên tinh vi và phổ biến tại Việt Nam. Kẻ gian không ngần ngại mạo danh người nổi tiếng hoặc thương hiệu lớn để tạo lòng tin với người dùng thông qua các chương trình tặng quà có giá trị. Hãy luôn nhớ rằng: “Quà miễn phí thật KHÔNG tồn tại – Đừng tin người nổi tiếng tặng quà!” Bài viết này sẽ phân tích cặn kẽ các phương thức lừa đảo tặng quà giả mạo, cách nhận biết tài khoản giả mạo, và những kinh nghiệm quý báu từ các nạn nhân để bạn có thể tự bảo vệ mình trước những chiêu trò tinh vi này.
Thực trạng lừa đảo qua hình thức tặng quà giả mạo người nổi tiếng
Các hình thức lừa đảo phổ biến qua chương trình tặng quà
Trên không gian mạng Việt Nam, hình thức lừa đảo qua chương trình tặng quà giả mạo đang diễn ra ngày càng phức tạp. Các đối tượng lừa đảo thường xuyên tạo ra những trang mạng xã hội, fanpage giả mạo người nổi tiếng hoặc thương hiệu lớn. Họ đăng tải thông tin về các chương trình tặng quà hấp dẫn, khuyến mãi lớn hoặc tri ân khách hàng nhằm thu hút sự chú ý của người dùng. Đơn cử như trường hợp được báo cáo trên mạng xã hội, nhiều đối tượng đã giả mạo tỷ phú Phạm Nhật Vượng và Nghệ sĩ nhân dân Xuân Bắc, tuyên bố có “cú bắt tay lịch sử 2 triệu USD” để lừa đảo người dùng[2].
Một chiêu thức phổ biến khác là giả mạo các thương hiệu lớn để thông báo về chương trình tri ân khách hàng. Các đối tượng lừa đảo sẽ liên hệ với nạn nhân qua điện thoại, email hoặc tin nhắn trên mạng xã hội, thông báo họ đã được chọn để nhận quà trong một chương trình đặc biệt. Ví dụ như trường hợp anh N.A làm việc tại một tòa nhà ở quận 3, TP.HCM đã nhận được cuộc gọi từ người tự xưng là nhân viên TikTok, thông báo anh được nhận quà nhân dịp kỷ niệm 5 năm thành lập[1].
Đặc biệt, các đối tượng lừa đảo còn lợi dụng tính năng “tích xanh” trên các nền tảng mạng xã hội để tạo độ uy tín giả cho tài khoản của mình. Theo thông tin từ báo Dân trí, từ tháng 3/2023, Meta đã ra mắt dịch vụ bán tích xanh mang tên Meta Verified, cho phép người dùng sở hữu dấu tích xanh xác minh tài khoản thông qua khoản trả phí hàng tháng[3]. Điều này vô tình tạo điều kiện cho kẻ lừa đảo mua “tích xanh” để tăng độ tin cậy cho tài khoản giả mạo của họ.
Tại sao các trò lừa đảo tặng quà giả mạo lại hiệu quả?
Tâm lý ham của miễn phí là yếu tố chính khiến nhiều người rơi vào bẫy lừa đảo tặng quà giả mạo. Khi thấy thông tin về việc được tặng quà có giá trị mà không mất tiền, nhiều người đã vội vàng tham gia mà không kiểm chứng kỹ lưỡng. Theo cảnh báo từ Công an TP.HCM, kẻ gian sẽ đánh vào lòng tham của nạn nhân khi liên tục gửi những món quà, ban đầu chỉ là món quà nhỏ vài chục ngàn sau đó vài trăm ngàn[1]. Khi nạn nhân đã tin tưởng, họ sẽ dễ dàng bị dụ dỗ làm theo yêu cầu và cuối cùng bị chiếm đoạt tài sản.
Niềm tin vào người nổi tiếng cũng là một yếu tố quan trọng góp phần vào sự thành công của các trò lừa đảo này. Người dùng thường có xu hướng tin tưởng vào những thông tin được chia sẻ bởi người nổi tiếng hoặc thương hiệu lớn. Các chuyên gia bảo mật đã phân tích rằng với hình thức lừa đảo “giả mạo thương hiệu” và “giả mạo nghệ sĩ”, các đối tượng sẽ tạo lập nhiều trang Fanpage, trang mạng xã hội giả mạo vô cùng tinh vi và chuyên nghiệp[2]. Trang web giả mạo có giao diện trông giống như trang web chính thức của một thương hiệu nổi tiếng, làm cho người dùng khó phân biệt được đâu là thật, đâu là giả.
Sự tinh vi của kẻ lừa đảo cũng là một yếu tố quan trọng. Họ không chỉ giả mạo tài khoản mạng xã hội mà còn nắm được thông tin cá nhân của nạn nhân, giúp tạo lòng tin và sự tin cậy. Ví dụ như trường hợp anh N.A nói: “Tôi không biết những người này lấy số điện thoại, dữ liệu của tôi ở đâu nhưng họ nói đúng tên, nơi làm việc của tôi”[1]. Điều này cho thấy các đối tượng lừa đảo đã có sự chuẩn bị kỹ lưỡng trước khi tiếp cận nạn nhân, khiến cho nạn nhân khó có thể nghi ngờ.
Phân tích cách thức hoạt động của các chiêu trò lừa đảo tặng quà
Cách kẻ gian giả mạo người nổi tiếng trên mạng xã hội
Để giả mạo người nổi tiếng trên mạng xã hội, trước tiên các đối tượng lừa đảo sẽ tạo ra những tài khoản, fanpage có tên gọi và hình ảnh giống hệt với tài khoản chính thức của người nổi tiếng. Họ có thể sử dụng các tên miền tương tự hoặc thay đổi một vài ký tự để làm cho trang web trông hợp lệ[2]. Điều này khiến người dùng khó có thể phân biệt được đâu là tài khoản thật, đâu là tài khoản giả mạo.
Tiếp theo, các đối tượng lừa đảo sẽ sử dụng hình ảnh, video của người nổi tiếng để tạo nội dung cho tài khoản giả mạo của họ. Để tăng mức độ uy tín, các đối tượng còn tạo ra các tài liệu, quảng cáo, hoặc sản phẩm với tên và logo của thương hiệu uy tín, đồng thời cắt ghép hình ảnh của những nghệ sĩ nổi tiếng[2]. Những nội dung này thường được thiết kế rất chuyên nghiệp và tinh vi, khiến người dùng khó có thể phát hiện ra đó là giả mạo.
Một yếu tố quan trọng giúp các tài khoản giả mạo tăng độ tin cậy là việc mua dịch vụ “tích xanh”. Tại Việt Nam cũng nở rộ các dịch vụ đăng ký dấu tích xanh cho tài khoản Facebook. Các dịch vụ này thường sử dụng nhiều mánh khóe để qua mặt Meta nhằm đăng ký dấu tích xanh cho các tài khoản Facebook mà không cần phải trả phí dịch vụ hàng tháng, cũng như không cần phải xác minh quá nhiều thông tin cá nhân[3]. Điều này khiến nhiều người dùng lầm tưởng tài khoản giả mạo là tài khoản chính thức của người nổi tiếng hoặc thương hiệu.
Quy trình lừa đảo điển hình trong các chương trình tặng quà giả mạo
Quy trình lừa đảo trong các chương trình tặng quà giả mạo thường bắt đầu từ việc tiếp cận nạn nhân qua quảng cáo giả trên mạng xã hội. Các đối tượng lừa đảo đăng tải những thông tin về chương trình khuyến mãi, tặng quà hấp dẫn trên các trang mạng xã hội giả mạo để thu hút sự chú ý của người dùng. Ví dụ như bà N.T.C, sinh năm 1964, trú tại quận Tây Hồ, Hà Nội đã thấy trên mạng xã hội Facebook quảng cáo nội dung “YODY thời trang mọi nhà” tặng quà 20/10 cho khách hàng nên bà cũng kích vào link tham gia[7].
Sau khi thu hút được sự chú ý của nạn nhân, bước tiếp theo là thu thập thông tin cá nhân. Các đối tượng lừa đảo sẽ yêu cầu nạn nhân cung cấp thông tin cá nhân như họ tên, số điện thoại, địa chỉ… với lý do để gửi quà. Đôi khi họ còn yêu cầu nạn nhân tải về các ứng dụng như Telegram để nhận mã nhận quà, như trường hợp của chị H.N, sinh năm 1971 ở Quỳnh Lưu (Nghệ An)[8].
Bước quan trọng tiếp theo là dụ dỗ nạn nhân chuyển tiền “đặt cọc” hoặc “phí nhận quà”. Sau khi tạo được lòng tin với nạn nhân, các đối tượng lừa đảo sẽ yêu cầu nạn nhân chuyển một khoản tiền nhỏ với nhiều lý do khác nhau, như phí vận chuyển, phí đặt cọc, hoặc để hoàn thành “nhiệm vụ” giúp công ty tăng doanh số. Ví dụ, đối tượng đã hướng dẫn bà N.T.C thực hiện một số nhiệm vụ để có cơ hội nhận tiền và các phần quà. Sau vài lần thực hiện nhiệm vụ và nhận được quà với giá trị nhỏ, bà C đã quyết định chuyển cho các đối tượng 50 triệu đồng để làm nhiệm vụ lớn hơn[8].
Sau khi nạn nhân đã chuyển tiền lần đầu, các đối tượng lừa đảo sẽ tạo áp lực và yêu cầu thêm tiền. Họ có thể thông báo rằng nạn nhân đã chuyển sai nội dung giao dịch, quá thời gian làm nhiệm vụ, hoặc cần thực hiện thêm nhiệm vụ để nhận phần quà lớn hơn. Chị H.N ở Quỳnh Lưu (Nghệ An) đã bị thông báo là chuyển sai nội dung ghi trên giao dịch và quá thời gian làm “nhiệm vụ” nên phải thực hiện thêm các lệnh chuyển tiền tiếp theo[8].
Cuối cùng, sau khi đã nhận được khoản tiền lớn, các đối tượng lừa đảo sẽ biến mất, chặn mọi liên lạc với nạn nhân. Chị H.N ở Quỳnh Lưu (Nghệ An) đã chuyển tổng số tiền hơn 30 triệu đồng nhưng vẫn không nhận lại được cả tiền gốc lẫn tiền thưởng, gọi điện thoại không liên lạc được[8]. Đây là kết cục thường thấy của các vụ lừa đảo tặng quà giả mạo.
Những ví dụ thực tế về lừa đảo tặng quà giả mạo tại Việt Nam
Vụ lừa đảo giả mạo thương hiệu YODY tặng quà 20/10
Một trong những vụ lừa đảo tặng quà giả mạo nổi bật gần đây là vụ giả mạo thương hiệu YODY để tặng quà nhân dịp 20/10. Theo thông tin từ website chính thức của YODY, các đối tượng lừa đảo đã tạo ra fanpage giả mạo, sử dụng tên và logo của YODY để mời gọi khách hàng “comment”, “nhắn tin” để nhận quà[5]. Sau đó, khách hàng sẽ bị điều hướng sang nhóm chat của ứng dụng Telegram để “làm nhiệm vụ” với nhiều gói nhiệm vụ hấp dẫn.
Phương thức lừa đảo trong vụ này rất tinh vi. Để tăng niềm tin cho khách hàng, nhiệm vụ đầu tiên sẽ không yêu cầu khách hàng chuyển tiền mà chỉ cần vào YouTube xem video.
Cách nhận biết tài khoản giả mạo trên mạng xã hội
Để bảo vệ bản thân trước các chiêu trò lừa đảo, việc nhận biết tài khoản giả mạo là vô cùng quan trọng. Dưới đây là một số dấu hiệu giúp bạn phân biệt tài khoản thật và giả:
- Kiểm tra dấu tích xanh:
- Dấu tích xanh không phải lúc nào cũng đáng tin cậy, đặc biệt khi các dịch vụ mua bán tích xanh ngày càng phổ biến. Hãy kiểm tra kỹ thông tin liên hệ và hoạt động của tài khoản để đảm bảo tính xác thực.
- Xem xét lịch sử hoạt động:
- Tài khoản thật thường có lịch sử đăng bài lâu dài, nội dung đa dạng và tương tác cao. Ngược lại, tài khoản giả thường mới được tạo, có ít bài đăng hoặc bài đăng chỉ xoay quanh các chương trình tặng quà.
- Kiểm tra URL và tên miền:
- Kẻ gian thường sử dụng tên miền hoặc tên tài khoản gần giống với tên chính thức để gây nhầm lẫn. Hãy kiểm tra kỹ từng ký tự trong URL hoặc tên tài khoản.
- Phân tích nội dung bài viết:
- Các bài đăng từ tài khoản giả thường có lỗi chính tả, ngữ pháp hoặc sử dụng hình ảnh không rõ nguồn gốc. Nội dung thường nhấn mạnh vào việc “nhanh tay tham gia” để nhận quà.
- Tìm kiếm thông tin xác thực:
- Nếu nghi ngờ, hãy tìm kiếm thông tin trên trang web chính thức hoặc các kênh truyền thông uy tín của người nổi tiếng hoặc thương hiệu đó.
Danh sách kiểm tra đơn giản để tránh bị lừa đảo
Dưới đây là danh sách kiểm tra giúp bạn tránh rơi vào bẫy lừa đảo:
- Kiểm tra dấu tích xanh: Có phải tích xanh chính thức hay không?
- Xem xét lịch sử hoạt động: Tài khoản có lâu đời và đáng tin cậy không?
- Kiểm tra URL hoặc tên miền: Có bất kỳ ký tự nào bất thường không?
- Phân tích nội dung bài viết: Nội dung có chuyên nghiệp và đáng tin cậy không?
- Tìm kiếm xác thực: Có thông tin chính thức về chương trình tặng quà này không?
Kinh nghiệm từ các nạn nhân
Các câu chuyện từ nạn nhân là bài học quý giá để bạn cảnh giác hơn:
- Trường hợp bà N.T.C tại Hà Nội:
- Bà C đã tham gia chương trình tặng quà giả mạo thương hiệu YODY trên Facebook. Sau khi làm nhiệm vụ và chuyển tiền đặt cọc 50 triệu đồng, bà không nhận được bất kỳ phần thưởng nào.
- Chị H.N ở Nghệ An:
- Chị H bị dụ tải ứng dụng Telegram để nhận mã nhận quà. Sau khi chuyển hơn 30 triệu đồng vì bị yêu cầu làm thêm nhiệm vụ, chị không thể liên lạc với đối tượng lừa đảo.
Những trường hợp này cho thấy sự tinh vi của kẻ gian và tầm quan trọng của việc kiểm tra kỹ thông tin trước khi tham gia bất kỳ chương trình nào.
Kết luận
Lừa đảo qua chương trình tặng quà giả mạo người nổi tiếng trên mạng xã hội đang ngày càng phổ biến và tinh vi tại Việt Nam. Để bảo vệ bản thân, bạn cần hiểu rõ cách thức hoạt động của kẻ gian, biết cách nhận biết tài khoản giả mạo và luôn cảnh giác trước những lời hứa hẹn “quà miễn phí”. Hãy nhớ rằng: “Quà miễn phí thật KHÔNG tồn tại – Đừng tin người nổi tiếng tặng quà!”
